COVID-19 ve Grip, Uykuda Olan Kanser Hücrelerini Uyandırabilir: Yeni Araştırma

Kanser, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi sonrası iyileşme sürecinde, bazı kanser hücreleri vücutta “uykuda” kalabilir ve yıllar sonra aktif hale gelerek kanserin nüksetmesine yol açabilir. Özellikle meme kanseri gibi türlerde, bu uykuda olan hücreler akciğerlerde uzun süre saklanabilir. Yeni bir araştırma, COVID-19 ve grip gibi solunum yolu enfeksiyonlarının bu hücreleri uyandırabileceğini gösteriyor. Bu bulgu, kanser hayatta kalanları için önemli bir uyarı niteliğindedir ve enfeksiyonlara karşı korunma stratejilerinin önemini vurgular (Chia et al., 2025).

1. Uykuda Olan Kanser Hücreleri Nedir?

Kanser tedavisi sırasında, bazı kanser hücreleri ana tümörden ayrılarak vücudun farklı bölgelerine, örneğin akciğerlere veya kemik iliğine yayılabilir. Bu hücreler, “yayılmış kanser hücreleri” (disseminated cancer cells – DCCs) olarak adlandırılır ve yeni bir tümör oluşturmak yerine uzun yıllar boyunca uykuda kalabilir. Özellikle meme, prostat ve cilt kanseri gibi türlerde bu durum sıkça görülür. Araştırmalar, bu hücrelerin belirli tetikleyicilerle aktif hale gelebileceğini ve kanser nüksetmesine yol açabileceğini gösteriyor (Fane et al., 2022). Bu durum, kanser hayatta kalanları için ciddi bir risk oluşturur.

2. Solunum Yolu Enfeksiyonları ve Kanser Hücreleri Arasındaki Bağlantı

Fareler üzerinde yapılan deneyler, influenza A virüsü (IAV) ve SARS-CoV-2 (COVID-19’a neden olan virüs) gibi solunum yolu enfeksiyonlarının akciğerlerdeki uykuda olan kanser hücrelerini uyandırdığını ortaya koydu. Enfeksiyondan sonraki 3 ila 15 gün içinde, metastatik yük (kanser hücrelerinin yayılma oranı) 100 ila 1.000 kat arttı ve bu etki enfeksiyondan 9 ay sonra bile devam etti (Chia et al., 2025). Enfeksiyonlar, kanser hücrelerinin hızla çoğalmasına ve metastatik lezyonlar oluşturmasına neden oldu. Bu bulgu, solunum yolu enfeksiyonlarının kanser nüksetmesinde önemli bir tetikleyici olabileceğini gösteriyor.

3. İnterlökin-6 (IL-6) ve Kanser Hücrelerinin Uyanması

Araştırmalar, IL-6 (interlökin-6) adlı bağışıklık molekülünün, solunum yolu enfeksiyonları sırasında salgılanarak uykuda olan kanser hücrelerini uyandırdığını ortaya koydu. IL-6, bağışıklık sisteminin enfeksiyona yanıt olarak ürettiği bir proteindir. Farelerde IL-6 geni devre dışı bırakıldığında, kanser hücreleri enfeksiyon sonrası uyanmadı, bu da IL-6’nın bu süreçte kritik bir rol oynadığını kanıtladı (Chia et al., 2025). Bu mekanizma, enfeksiyonların kanser hücrelerini nasıl aktive edebileceğini açıklıyor ve yeni tedavi hedefleri sunuyor.

4. Yardımcı T Hücreleri ve Kanser Hücrelerinin Korunması

Yardımcı T hücreleri (CD4+ T hücreleri), bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır, ancak bu araştırmada beklenmedik bir rol oynadığı keşfedildi. Uyanmış kanser hücreleri, bu hücreler tarafından bağışıklık sisteminin diğer savunmalarından korunabiliyor. Farelerde CD4+ T hücreleri eksik olduğunda, uyanmış kanser hücrelerinin sayısında belirgin bir azalma gözlendi (Chia et al., 2025). Bu, kanser hücrelerinin bağışıklık sistemini kendi lehlerine çevirerek hayatta kalabildiğini gösteriyor. Bu bulgu, kanser tedavilerinde bağışıklık sisteminin nasıl manipüle edilebileceğine dair yeni fikirler sunuyor.

5. İnsan Verileriyle Desteklenen Bulgular

İnsan verileri, fare deneylerini destekleyen önemli kanıtlar sunuyor. Birleşik Krallık Biobank verilerine göre, COVID-19 enfeksiyonu geçiren kanser hayatta kalanlarında kanserle ilgili ölüm riski yaklaşık 1,85 kat arttı. Flatiron Health verileri ise meme kanseri hastalarında COVID-19 sonrası akciğer metastazı riskinin %44 oranında yükseldiğini gösterdi (Chia et al., 2025). Bu bulgular, özellikle pandeminin ilk yılında belirgindi ve solunum yolu enfeksiyonlarının kanser nüksetmesi üzerindeki etkisini doğruluyor. Kanser hastalarının enfeksiyonlara karşı korunması gerektiği açıkça ortaya çıkıyor.

Sonuç

Bu araştırma, kanser hayatta kalanlarının solunum yolu enfeksiyonlarına karşı daha dikkatli olması gerektiğini vurguluyor. COVID-19 ve grip gibi enfeksiyonlar, uykuda olan kanser hücrelerini uyandırarak metastaz riskini artırabilir. Aşılar, hijyen önlemleri ve düzenli sağlık kontrolleri, bu riski azaltmada kritik öneme sahiptir. Gelecekteki araştırmalar, bu mekanizmaların daha iyi anlaşılmasını ve yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesini sağlayabilir. Kanser hayatta kalanları, sağlık durumlarını doktorlarıyla düzenli olarak değerlendirmelidir.

Kaynakça

• Chia, S. B., et al. (2025). Inflammation during viral infection can rouse dormant cancer cells. Nature, DOI: 10.1038/s41586-025-09332-0
• Albrengues, J., et al. (2018). Neutrophil extracellular traps produced during inflammation awaken dormant cancer cells in mice. Science, DOI: 10.1126/science.aao4227
• Fane, M. E., et al. (2022). Stromal changes in the aged lung induce an emergence from melanoma dormancy. Nature, 606, 396-405. DOI: 10.1038/s41586-022-04774-2