Doğumda Cinsiyet Dağılımı: Rastgele mi Yoksa Annenin Yaşı ve Genetik Faktörler mi Belirliyor?

Geleneksel olarak, çocukların cinsiyetinin tamamen rastgele olduğu düşünülürdü; yani her 100 çocuktan yaklaşık 50’si erkek, 50’si kız olur. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, bu görüşü sorgulamaya başladı. Annenin yaşı ve genetik faktörlerin çocuk cinsiyeti üzerinde belirleyici rol oynayabileceğini gösteren bulgular, bu alanın daha derinlemesine incelenmesini gerektirmektedir. Bu makale, son yıllarda yapılan çalışmalara dayanarak, doğumda cinsiyet dağılımının rastgele olup olmadığını ve annenin yaşı ile genetik faktörlerin bu süreçte nasıl bir etkiye sahip olduğunu ele alıyor. Bu konu, hem tıbbi hem de sosyal açıdan önem taşıyor ve ailelerin çocuk sahibi olma sürecine yeni bir bakış açısı getiriyor.

Doğumda Cinsiyet Dağılımı: Rastgele mi Değil mi?

Geleneksel olarak, insanlarda doğumda cinsiyet dağılımının yaklaşık olarak 1:1 olduğu kabul edilir. Yani, doğan her 100 çocuktan yaklaşık 50’si erkek, 50’si kızdır. Bu, cinsiyet belirlenmesinin rastgele bir süreç olduğu fikrini destekler gibi görünür. Ancak, daha yakından bakıldığında, bu dağılımın tamamen rastgele olmayabileceği ve çeşitli faktörlerin bu oranı etkileyebileceği ortaya çıkıyor. Özellikle annenin yaşı ve genetik faktörler, çocukların cinsiyet dağılımı üzerinde önemli etkiler yaratabilir. Örneğin, 2025 tarihli bir çalışma, ailelerin çocuklarının cinsiyet dağılımının rastgele olmadığını, belirli biyolojik faktörlerin etkili olduğunu göstermiştir (Wang et al., 2025). Bu bulgular, cinsiyetin belirlenmesinde biyolojik ve çevresel faktörlerin rol oynayabileceğini düşündürüyor.

Annenin Yaşının Etkisi

Son yıllarda yapılan araştırmalar, annenin yaşının çocuk cinsiyeti üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor. Özellikle ilk çocuğunu 28 yaşından sonra doğuran annelerin, sadece erkek veya sadece kız çocuk doğurma olasılığının daha yüksek olduğu bulunmuştur. 2025’te yapılan bir çalışmada, 28 yaşından büyük annelerin çocuklarının cinsiyetinde tutarlılık (unisexual sibships) gösterdiği rapor edilmiştir; bu anneler, ya sadece erkek ya da sadece kız çocuk sahibi olma eğilimindedir (Wang et al., 2025). Bu etki, annenin yaşına bağlı fizyolojik değişikliklerle açıklanabilir. Örneğin, yaş ilerledikçe vajinal pH’daki değişiklikler, X veya Y kromozomu taşıyan spermlerin yumurtayı döllemesini etkileyebilir (Wang et al., 2025).

Bununla birlikte, bazı çalışmalar, annenin yaşının genel cinsiyet oranını değiştirmediğini, ancak belirli koşullarda (örneğin, preeklampsi gibi gebelik komplikasyonlarında) erkek çocuk doğum oranının azalabileceğini öne sürüyor. Örneğin, 2011 tarihli bir çalışma, stresli gebeliklerde erkek fetüslerin daha savunmasız olduğunu ve bu nedenle yaşlı annelerde erkek çocuk oranının azalabileceğini bulmuştur (Strand et al., 2011). Öte yandan, 2015’te yapılan bir başka çalışma, 40 yaş ve üzerindeki annelerin erkek fetüs taşıdıkları gebeliklerde operatif doğum riskinin arttığını ve annenin yaşı ilerledikçe diyabet riskinin ve hastanede kalış süresinin uzadığını rapor etmiştir (Sheiner et al., 2015). Bu çelişkili bulgular, annenin yaşının etkisinin karmaşık olduğunu ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor.

Genetik Faktörler

Genetik faktörler de çocuk cinsiyeti üzerinde önemli bir rol oynuyor. Araştırmalar, annelerin belirli genetik varyantlarının sadece kız veya sadece erkek çocuk doğurma olasılığını etkileyebileceğini gösteriyor. Örneğin, 2025 tarihli bir çalışmada, kromozom 10’daki NSUN6 genindeki bir varyantın sadece kız çocuk doğurma olasılığını artırdığı, kromozom 8’deki TSHZ1 geni yakınındaki bir varyantın ise sadece erkek çocuk doğurma olasılığını artırdığı bulunmuştur (Wang et al., 2025). Bu genetik etkiler, ailelerin neden bazen sadece bir cinsiyetten çocuk sahibi olduğunu açıklayabilir. Örneğin, bu varyantlara sahip anneler, çocuklarının cinsiyetinde tutarlılık gösterebilir; yani ya hep erkek ya da hep kız çocuk doğurabilir. Bu bulgular, çocuk cinsiyetinin sadece rastgele olmadığını, aynı zamanda annenin genetik yapısıyla da ilgili olduğunu gösteriyor.

Araştırmalar ve Bulgular

Son yıllarda yapılan araştırmalar, bu konuya daha fazla ışık tutuyor. 2025 tarihli bir çalışmada, 58.007 ABD’li kadının 146.064 gebeliği incelenmiş ve çocuk cinsiyetinin aile içinde rastgele dağılmadığı, aksine belirli bir eğilim gösterdiği bulunmuştur. Bu çalışmada, üç erkek veya üç kız çocuğu olan ailelerin bir sonraki çocuğunun da aynı cinsten olma olasılığının %61 olduğu rapor edilmiştir (Neuroscience News, 2025). Bu, ailelerin biyolojik bir eğilime sahip olabileceğini ve bu eğilimin annenin yaşı ve genetik faktörlerle ilgili olabileceğini destekliyor. Örneğin, yaşlı annelerde daha kısa foliküler fazın (yumurtlama öncesi dönem) Y kromozomu taşıyan spermlerin hayatta kalmasını kolaylaştırabileceği, böylece erkek çocuk oranını artırabileceği öne sürülüyor (Wang et al., 2025).

Ancak, bazı çalışmalar, doğumda cinsiyet dağılımının genel olarak sabit kaldığını ve annenin yaşı veya doğum sırasının bu oranı önemli ölçüde etkilemediğini belirtiyor. Örneğin, 35.837 doğum kaydını inceleyen bir çalışma, erkek:kız oranının 1.05 olduğunu ve bu oranın annenin yaşıyla anlamlı bir şekilde değişmediğini bulmuştur (Eisenberg et al., 2008). Bu çelişkili bulgular, konunun karmaşıklığını ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. Özellikle, babaların genetik etkilerinin de incelenmesi gerektiği, ancak modern toplumlarda azalan çocuk sayısı nedeniyle bu tür çalışmaların zorlaştığı belirtiliyor (Wang et al., 2025).

Sonuç

Sonuç olarak, doğumda cinsiyet dağılımının tamamen rastgele olmadığı, annenin yaşı ve genetik faktörlerin bu süreçte önemli rol oynadığı artık daha net bir şekilde anlaşılıyor. Özellikle ilk çocuğunu daha yaşlı doğuran annelerin ve belirli genetik varyantlara sahip olan annelerin, çocuklarının cinsiyetinde bir tutarlılık gösterdiği bulunmuştur. Ancak, genel olarak çocuk cinsiyeti oranı (yaklaşık 1:1) oldukça sabit kalıyor ve bireysel tahminler yapmak zor. Bu bulgular, hem tıbbi hem de sosyal açıdan önem taşıyor ve aile planlaması ile tıbbi danışmanlık açısından yeni bakış açıları sunuyor. Gelecekteki araştırmalar, bu etkilerin daha detaylı mekanizmalarını açıklığa kavuşturabilir ve bu konudaki bilgimizi daha da artırabilir.

Kaynakça

• Wang, S., et al. (2025). Is sex at birth a biological coin toss? Insights from a longitudinal and GWAS analysis. Science Advances, 11(29), eadu7402. DOI: 10.1126/sciadv.adu7402
• Neuroscience News. (2025). Study Reveals Biological Bias in Baby Boy or Girl Odds. Alındığı tarih: 21 Temmuz 2025, https://neurosciencenews.com/genetics-age-baby-gender-29489/
• Purdue-Smithe, A. C., et al. (2023). Factors influencing the sex ratio at birth in the United States from a historical perspective. Journal of Biosocial Science, 55(6), 841-856. DOI: 10.1017/S002193202200042X
• Sheiner, E., et al. (2015). Combined Effect of Fetal Sex and Advanced Maternal Age on Pregnancy Outcomes. Journal of Women’s Health, 24(4), 313-318. DOI: 10.1089/jwh.2014.5022
• Strand, L. B., et al. (2011). The human sex ratio: effects of maternal age. Human Reproduction, 26(1), 251-258. DOI: 10.1093/humrep/deq327
• Eisenberg, E. E., et al. (2008). Sex ratio is remarkably constant. Fertility and Sterility, 90(4), 1497-1500. DOI: 10.1016/j.fertnstert.2008.04.036