5000 Yıllık Mezopotamya Keşfi: İlk Merkezi Yönetimin Çöküşü ve Toplumsal Direniş

Antik Mezopotamya’da Yeni Bir Keşif

Irak’ın kuzeyinde yer alan Shakhi Kora arkeolojik alanında yapılan son kazılar, insanlık tarihinin en eski merkezi yönetim sistemlerinden birine ait önemli kanıtlar ortaya çıkardı. Bu keşif, yaklaşık 5000 yıl öncesine ait olan ve erken dönem devlet yapılanmasının izlerini taşıyan benzersiz bulgular sunuyor.

Shakhi Kora Yerleşimi ve Arkeolojik Bulgular

Yerleşimin Konumu ve Önemi

Glasgow Üniversitesi’nden arkeolog Claudia Glatz liderliğindeki ekip, MÖ 5. binyıla tarihlenen Shakhi Kora yerleşiminde 2019’dan beri sürdürdükleri kazılarda, erken dönem devlet organizasyonlarının gelişimini ve sonrasında reddedilişini gösteren kanıtlar elde etti. Bu yerleşim, Kalar’ın güneybatısında yer alıyor ve dönemin sosyal yapısını anlamamız açısından kritik önem taşıyor.

Keşfedilen Seramik Kaplar ve Önemi

Kazılarda bulunan en dikkat çekici buluntular arasında çok sayıda “beveled-rim” (eğimli kenarlı) kâse yer alıyor. Bu kâseler, dönemin merkezi yönetim sisteminin işleyişi hakkında önemli ipuçları sunuyor. Yapılan analizler, bu kapların çoğunlukla et bazlı yemekler, muhtemelen et suyu veya yahni servisi için kullanıldığını gösteriyor.

Uruk Dönemi Etkisi ve Yayılımı

Uruk Kültürünün Yayılması

Yerleşimde bulunan kültürel öğeler, yerel çiftçi geleneklerinden güneydeki Uruk şehir kültürüne geçişi gösteriyor. Uruk dönemi (MÖ 4000-3100), Sümer uygarlığının en erken evresi olarak biliniyor ve şehirleşme, bölgelerarası ticaret ve erken yazı sistemlerinin geliştiği bir dönem olarak öne çıkıyor.

Kurumsal Yapılanmanın İzleri

Kazı alanında bulunan yapılar, güney Mezopotamya etkisini gösteren sütunlar ve drenaj sistemleri içeriyor. Bu yapılar, “kurumsal haneler” olarak adlandırılan ve emek karşılığında yemek dağıtımı yapılan organizasyonların varlığına işaret ediyor.

Merkezi Otoritenin Çöküşü ve Toplumsal Tepki

Yerleşimin Terk Edilmesi

Araştırmacılar, yerleşimin MÖ 4. binyılın sonlarında, herhangi bir şiddet veya çevresel baskı olmaksızın terk edildiğini tespit etti. Bu durum, yerel toplulukların merkezi otorite sistemini reddettiğine ve aile çiftçiliğine geri döndüğüne işaret ediyor.

Toplumsal Direniş ve Alternatif Yaşam

Berlin Özgür Üniversitesi’nden arkeolog Susan Pollock’a göre, Shakhi Kora’da aynı anda yüzlerce kişinin emek faaliyetlerinde bulunduğu tahmin ediliyor. Bölgedeki küçük yerleşimlerin varlığı, insanların merkezi lokasyonlarda yaşamayı tercih etmediğini gösteriyor.

Sonuç ve Değerlendirmeler

Bu arkeolojik bulgular, erken dönem toplumlarında hiyerarşik yönetim sistemlerinin kaçınılmaz olmadığını ve yerel toplulukların merkezi otoriteye karşı direnç gösterebildiğini kanıtlıyor. Johns Hopkins Üniversitesi’nden Glenn Schwartz’ın da belirttiği gibi, bulunan seramik kaplar dönemin “tek kullanımlık bardakları” gibiydi ve geniş bir coğrafyada benzer örnekleri bulunuyordu.

Makaleye Yorum Yaz Rastgele Makale Getir