Yünlü mamutlar (Mammuthus primigenius) yaklaşık 10.000 yıl önce dünya üzerinde dolaşıyorlardı. Bu devasa hayvanlar, fosil kayıtları ve yıllar boyunca bozulmadan kalabilmiş DNA parçacıkları kullanılarak bilim insanları tarafından incelenmiştir. Bu DNA parçaları, yünlü mamutların yaşam tarzlarına dair önemli ipuçları sağlamıştır. Ancak yaşayan hücrelerde, küçük DNA parçaları izole halde bulunmaz; bunun yerine, milyonlarca baz çiftinden oluşan genomun tamamı, kromozom adı verilen 3D yapılar halinde organize olur. Bu DNA organizasyonu, genlerin nasıl ve ne zaman aktif hale geldiğini belirlediği için önemlidir.
Araştırmanın Özeti
Cell dergisinde yayımlanan bir makalede, bilim insanları ilk kez, Yuka adlı bir yünlü mamutun donmuş deri hücrelerinde 52.000 yıllık bozulmamış kromozomlar buldular. Bu kromozomlar, birçok genin yünlü mamutlar ve Asya fillerinde ortak olmasına rağmen, yünlü mamutların tüylü yapısının, tüy büyümesini sağlayan genlerin artan aktivasyonuna bağlı olabileceğini göstermektedir. Toplamda, mamut ve fillerin derilerinde yaklaşık 800 genin aktivite profilleri farklıydı. Önceki örneklerden elde edilen DNA’nın parçalanmış doğası nedeniyle bu gen aktivitesi bilgisi daha önce bilinmiyordu (Home | Natural History Museum) (SCIMEX).
Yuka’nın kromozomları o kadar iyi korunmuştu ki, 50 nanometre büyüklüğündeki küçük DNA döngüleri bile incelenebildi. Araştırmanın yazarları, mamut kromozomlarının binlerce yıl boyunca nasıl bozulmadan kaldığını araştırmak için taze sığır eti ile kurutulmuş sığır etinin kromatin mimarisini incelediler. Sığır etinin kromozomlarının, fiziksel darbeler (örneğin bir araba tarafından ezilme) gibi durumlara rağmen bir yıl boyunca bozulmadan kaldığını buldular. Bu bulgular, mamut kromozomlarının korunmasının sadece donmaya değil, aynı zamanda vitrifikasyon adı verilen bir süreçle susuz kalmaya bağlı olduğunu öne sürmektedir (Cosmos) (SCIMEX).
Bulgular ve Gelecekteki Araştırmalar
Araştırmacılar, mamutun genom yapısını ve hangi genlerin aktif olduğunu anlamak için bu verileri kullandılar. Genlerin 3D yapısının korunmuş olması, antik DNA örneklerinde nadiren görülen bir durumdur ve bu, yünlü mamutların genetik adaptasyonlarını incelemek için yeni kapılar açmaktadır. Örneğin, mamutlarda ter bezleriyle bağlantılı bir genin kapalı olduğu, bu soğuk ve kuru ortamlar için bir adaptasyon olabileceği keşfedildi. Ayrıca, EGFR adı verilen bir genin inhibisyonunun, mamutların neden modern akrabalarından daha tüylü olduğunu açıklayabileceği bulundu (SCIMEX) (Cosmos).
Bu araştırma, sadece yünlü mamutların değil, aynı zamanda diğer antik DNA örneklerinin incelenmesinde de kullanılabilir ve antik dünyaya dair anlayışımızı genişletebilir. Bu bulgular, yünlü mamutların yeniden hayata döndürülmesi projeleri gibi çağdaş çabalara da katkıda bulunabilir (Home | Natural History Museum) (SCIMEX) (Cosmos).
Kaynaklar
Bu araştırmalar, eski DNA örneklerinden elde edilen bilgilerin ne kadar değerli olabileceğini göstermekte ve gelecekteki çalışmalar için bir yol haritası sunmaktadır.
Yazar
Makale Arşivi sitesinden daha fazla şey keşfedin
En son gönderilerin e-postanıza gönderilmesi için ücretsiz abone olun.
