Plastikten Ağrı Kesici Üretimi: Çevresel ve Sağlık Sorunlarına Yenilikçi Çözüm

Plastik Atık ve İlaç Üretimine Yeni Bir Bakış

Dünya, her yıl 460 milyon ton plastik atık üretiyor ve bu atıkların yalnızca %9’u geri dönüştürülüyor (Statista, 2025). Bu atıklar, okyanusları ve doğal yaşam alanlarını kirletiyor, ekosistemlere zarar veriyor. Aynı zamanda, parasetamol gibi yaygın ilaçların üretimi fosil yakıtlara bağımlı, bu da çevresel sorunları artırıyor. Edinburgh Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu iki sorunu birleştiren devrim niteliğinde bir çözüm buldu: PET plastiklerden parasetamol üretimi. Bu yöntem, hem çevreyi koruyor hem de ilaç üretimini sürdürülebilir kılıyor (Johnson et al., 2025).

Parasetamol: Günlük Hayatın Vazgeçilmezi

Parasetamol, baş ağrısı, ateş ve hafif ağrılar için dünya çapında en çok kullanılan ağrı kesicilerden biridir. 2025’te küresel parasetamol pazarının 11,55 milyar dolara ulaşması bekleniyor (Mordor Intelligence, 2025). Ancak, mevcut üretim yöntemleri petrolden türetilen kimyasallara dayanıyor, bu da yüksek karbon ayak izine neden oluyor. Yeni yöntem, plastik atıkları kullanarak bu bağımlılığı azaltmayı ve çevre dostu bir alternatif sunmayı hedefliyor (The Guardian, 2025).

Yeni Yöntem: Plastikten Parasetamole Yolculuk

Edinburgh Üniversitesi’nden bilim insanları, şişe ve gıda ambalajlarında kullanılan PET plastikleri (polietilen tereftalat) parçalayarak parasetamol üretiyor. Bu süreçte, genetik olarak değiştirilmiş Escherichia coli (E. coli) bakterileri kullanılıyor. PET plastikler kimyasal olarak parçalanıyor ve ortaya çıkan malzeme bakterilere veriliyor. Bakteriler, bu malzemeyi önce PABA (para-aminobenzoik asit) adlı bir bileşiğe, ardından parasetamole dönüştürüyor. Süreç, 24 saatten kısa sürede %92 verimle tamamlanıyor, bu da yöntemin etkinliğini gösteriyor (University of Edinburgh, 2025).

Bilimsel Yenilik: Canlı Hücrelerde Kimyasal Devrim

Bu yöntemin en çarpıcı yönü, Lossen düzenlemesi (bir kimyasal tepkime türü) adı verilen bir reaksiyonun canlı hücrelerde gerçekleşmesi. Normalde bu tepkime, yüksek sıcaklık ve özel laboratuvar koşulları gerektirir. Ancak araştırmacılar, E. coli bakterilerine mantar ve toprak bakterilerinden alınan iki gen ekleyerek bu tepkimeyi oda sıcaklığında, ek enerji olmadan gerçekleştirdi. Bu, biyoteknolojide çığır açan bir gelişme olarak kabul ediliyor ve sürdürülebilir üretim için yeni kapılar açıyor (Johnson et al., 2025).

Çevresel ve Ekonomik Etkiler

Araştırma, Nature Chemistry dergisinde yayımlandı ve bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı. Yöntem, düşük enerji tüketimiyle çalışması nedeniyle çevre dostu bir alternatif sunuyor. Plastik atıkların geri dönüşümü, her yıl okyanuslara ulaşan 19-23 milyon ton plastiğin azaltılmasına katkı sağlayabilir (UNEP, 2025). Ayrıca, bu teknoloji endüstriyel ölçeğe taşınırsa, ilaç üretim maliyetlerini düşürebilir ve fosil yakıt bağımlılığını azaltabilir. Araştırmacılar, yöntemin diğer plastik türlerine ve farklı ilaçlara uygulanabileceğini düşünüyor (The Guardian, 2025).

Tablo: Geleneksel ve Yeni Parasetamol Üretim Yöntemlerinin Karşılaştırması

Sonuç: Sürdürülebilir Bir Gelecek İçin Umut

Edinburgh Üniversitesi’nin plastikten parasetamol üretme yöntemi, çevre ve sağlık sektörlerinde devrim yaratma potansiyeline sahip. Bu teknoloji, 460 milyon tonluk plastik atık sorununa çözüm sunarken, 11,55 milyar dolarlık parasetamol pazarını daha sürdürülebilir hale getirebilir. Araştırmacılar, yöntemin endüstriyel ölçekte uygulanabilirliğini artırmak için çalışıyor. Bu keşif, biyoteknoloji ve geri dönüşümün birleştiği yeni bir çağın habercisi olabilir, hem çevreyi koruyan hem de insan sağlığına katkıda bulunan yenilikçi çözümler sunuyor.