Eğitim ve Öğretimde İşbirliğinin ve Kolektif Aklın Önemi

Sorunları tek başımıza çözemeyeceğimiz, etkin işbirlikleri kurmaya her zamandan çok ihtiyaç duyduğumuz bir çağda yaşıyoruz. Özellikle eğitim gibi alanlarda karmaşık problemlerin çözülebilmesinin yolu temel paydaşlarla hep birlikte ve ilk adımdan itibaren; birlikte düşünmekten, birlikte konuşmaktan, birlikte karar almaktan, birlikte tasarlamaktan, birlikte izlemekten, birlikte uygulamaktan geçmektedir. 

En önemli husus şudur ki; ortak aklın ve imece usulü işbirliğinin her açıdan kaynaşmış, uzlaşmış, anlaşmış bir eğitim kadrosunun ortaya çıkmasına katkı sunacağı su götürmez bir gerçektir. 

Her bakımdan birbiriyle kaynaşmış, anlaşmış, tutuş ve ülkü birliğine ulaşmış ve mesleğinde ehliyetli bir talim kadrosu eğitim görevini başarı ile yerine getirebilir. (Arvasi, 2015) 

Bu kaynaşmış, anlaşmış, tutuş ve ülkü bakımından hemfikir olmuş ve mesleğinde ehliyetli bir talim kadrosunun oluşabilmesi ancak ben anlayışının değil biz bilincinin yerleştiği, katılımcılığın benimsendiği, işi sahiplenmenin ve yetenek geliştirmenin ön planda olduğu bir sistemle mümkün olacaktır. Bu sistemin can damarını kolektif ruh oluşturur. Kolektif ruh derken akla insan ruhlarının tamamı veya birleşmesi gibi bir şey gelmemelidir. 

Kollektif ruh, ferdi ruhların bir toplamı değil, onu aşan bir sentezdir. (Arvasi, 2015) 

Kolektif ruh her şeyden evvel bir eğitim felsefesini, bir eğitim tarzını, daha da önemlisi bir kültürü resmeder. O da okulda yönetici ve öğretmenler tarafından işbirlikçi bir kültür oluşturulmasıdır. 

Zaten eğitim politikalarının çoğu okulda yönetici ve öğretmenler tarafından işbirlikçi bir kültür oluşturulmasını vurgular.

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) 2023 Eğitim Vizyonu Raporu (Millî Eğitim Bakanlığı, 2018), öğrencilerin öğrenmesiyle ilgili tüm aktörlerin okulu iyileştirme çalışmalarında yer alacağı Okul Gelişim Modelinden bahsetmektedir. Modelde paylaşım temelli bir anlayış temelinde öğretmenlerin meslektaşları ile yardımlaşma, deneyimlerini paylaşma ve destek olma davranışlarına yönelik kolektif sorumluluk vurgulanmaktadır. Yönetici ve öğretmenlerin mesleki çalışmalarında kolektif çalışma ve sorumluluk duygularının geliştirilmesini amaçlayan imkanların artırılması ile okul ortamında sorumluluk duygusunun yaygınlaştırılması kabul gören bir yaklaşımdır. (Bryk, Sebring, Allensworth, Luppescu ve Easton 2010; Coburn ve Russell, 2008) 

Kolektif sorumluluk; yönetici ve öğretmenlerin öğretimin uğraşmaya değer olduğunu kabul ederek, okul sorumluluklarını sahiplenmeleri ve öğrencilerinin öğrenmeleri için sorumluluk üstlenmeye gönüllü olmalarıdır (Hairston, 2016; Logerfo ve Goodardes, 2008; Wu, Hoy ve Tarter, 2013).

Kısacası okuldaki yönetici ve öğretmenlerin iletişim ve işbirliğinin okuldaki eğitimin kalitesi üzerinde önemli bir rol oynadığı gün gibi ortadadır. 

Zaten okulda ve öğrencilerde rastladığımız pek çok problemin kaynağı, öğretmenler ve yöneticiler arasında bir dayanışma, kolektif anlayış ve işbirliğinin bulunmayışının yanı sıra yaşanan çelişkiler ve klikleşme olmuştur. 

Birbiri ile çelişen, klikleşen ve bu havayı öğrencilerine sirayet ettiren bir talim kadrosu, tahminlerin üstünde zararlı olmaktadır. (Arvasi, 2015) 

İşte bu husustan ötürü eğitim camiasının her neferinin şu gerçeği bilmesi gerekir:

Okul sisteminde de tıpkı içinde insan barındıran diğer tüm sistemler gibi bir etkileşim ve iletişim vardır. Zira eğitim örgütlerinin girdisi ve çıktısı insan olduğundan, diğer örgütlere göre eğitim örgütlerinde iletişim daha da önem taşımaktadır. Yöneticilerin, öğretmenlerin ve diğer çalışanların, öğrencilerin ve velilerin birbirlerine karşı eylemleri, sözlü anlatıma dönüşsün ya da dönüşmesin, bunlar iletişimsel eylemlerdir. Eğitim temelde bir iletişim etkinliğidir (Bolat, 1996).

Okul sisteminde, eğitimde var olan bu etkileşim ve iletişim, okul dinamiğini de şekillendirir.

Kaynakça: 

• Eğitim Sosyolojisi Bilgeoğuz Yayınları 2015: Seyyid Ahmed Arvasi 
• Hairston, A. N. (2016). Climate and collective responsibility as predictors of effectiveness in secondary schools. Doctoral Dissertation, The University of Alabama, Tuscaloosa, Alabama
• LoGerfo, L., & Goddard, R. (2008). Defining, measuring, and validating teacher and collective responsibility. In W. K. Hoy & M. DiPaola (Eds.), Improving schools: Studies in leadership and culture (pp. 73–97). Charlotte, 
• NC: Information Age
• Wu, J. H., Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2013). Enabling school structure, collective responsibility, and a culture of academic optimism. Journal of Educational Administration, 51 (2), 176–193.
• Bryk, A. S., Sebring, P., Allensworth, E., Luppescu, S., & Easton, J. O. (2010). Organizing schools for improvement: Lessons from Chicago. Chicago: University of Chicago Press. https://pdfs.semanticscholar.org/0359/4aafe647e3888a0a64a8e22a0e47a49f5aca.pdf
• Bolat, S.(1996). Eğitim örgütlerinde iletişim-Hacettepe Eğitim Fakültesi uygulaması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (12), 75-80.