Eğitimde Sosyal Etkileşimin ve İlişki Temelli Müdahalenin Olumlu Etkileri

1)Eğitimde Sosyal Etkileşim

Öğrenme sürecinde bireylerin birbirleriyle kurdukları iletişim ve etkileşimlerin eğitsel sonuçlar üzerindeki etkisini ifade eden sosyal etkileşim faktörü; öğrenciler, öğretmenler ve çevre ile kurulan ilişkilerin, bilgi edinimi, tutum geliştirme, motivasyon ve akademik başarı üzerindeki etkilerini kapsar. Sosyal etkileşim, insan gelişiminin bir parçası ve eğitimde kritik bir rol oynuyor. Çocuklar büyüdükçe ve öğrendikçe, benlik yapısı oluşturur ve sistematik, duygusal ve dil yeteneklerini geliştirmek için başkalarıyla sosyal etkileşimlere ihtiyaç duyarlar. (Singh, 2023)

Eğitim ortamında öğrenciler arasında, öğrenci-öğretmen arasında ve bazen de öğrenci-aile ya da öğrenci-toplum arasında gerçekleşebilen sosyal etkileşim; bireylerin:

– Öğrenmeye katılımını artırır,

– Problem çözme ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirir,

– Empati, işbirliği ve sorumluluk duygularını güçlendirir.

Eğitim ortamında sosyal etkileşimin gerçekleşebildiği yerleri aşağıda daha detaylı biçimde ele alalım:

A) Öğrenciler Arası Etkileşim

Akademik başarıya katkıda bulunan en önemli unsurlardan biri akran etkileşimidir:

• Grup çalışmaları ve işbirlikçi öğrenme modelleri, öğrencilerin aktif öğrenmelerine olanak tanır.

• Öğrenciler birbirlerinden öğrenir; bu hem bilişsel hem sosyal açıdan gelişimi destekler.

• Farklı bakış açıları kazanılır, iletişim becerileri artar.

B) Öğretmen-Öğrenci Etkileşimi

Öğretmen ile öğrenciler arasında kurulan pozitif ilişkiler:

• Öğrencinin derse olan ilgisini ve motivasyonunu artırır.
• Öğrenme sürecine aktif katılımı destekler.
• Öğrencinin kendine güvenini artırır.

Olumsuz etkileşim ise kaygıyı yükseltebilir ve öğrenmeyi olumsuz etkileyebilir.

C) Öğrenci-Aile Etkileşimi

Öğrenci ve ailesi arasındaki etkileşimin olumlu neticeleri:

• Aile düzenli olarak öğrencinin derslerini takip ettiği için, ödev kontrollerini gerçekleştirdiği için ve öğrenme sürecine aktif katılım gösterip katkı sunduğu için öğrencinin derse hazırlıklı gelme oranı artar.
• Kitap, bilgisayar, internet erişimi gibi eğitim materyallerinin aile tarafından sağlanması, öğrencinin bilgiye ulaşma hızını ve çeşitliliğini artırır.
• Ailenin gerçekçi ama yüksek başarı beklentisi içinde olması, öğrenciyi motive eder. Beklentinin düşük olması genellikle performansı olumsuz etkiler.
• Ailenin moral vermesi, öğrenciyi motive edeceği için öğrencinin akademik zorluklarla başa çıkma direnci artar.
• Öğrencinin başarısının fark edilip takdir edilmesi, özgüven gelişimine olumlu katkı sağlar ve özgüveni güçlendirir.
• Aile ile açık iletişim, stres yönetimine olumlu katkı sunar. Sınav kaygısı ve başarısızlık korkusunu azaltır.
• Ev ortamında kitap okuma, güncel olaylar üzerine konuşma gibi kültürel alışkanlıklar öğrencideki eğitim bilincine olumlu katkı sunar ve öğrencinin akademik ilgisini genişletir.
• Sorumluluk, disiplin, planlı çalışma gibi değerlerin aile içinde aktarımının yapılmasıyla öğrenciye bu değerler kazandırılır.
• Velinin öğretmenlerle düzenli iletişimde olmasıyla inşa edilecek okul-aile iş birliği, öğrencinin sorunlarının hızlı çözülmesini sağlar.

Özetle:

Düzenli ve pozitif öğrenci–aile etkileşimi, yalnızca ders başarısını değil, aynı zamanda öğrencinin öz disiplinini, özgüvenini ve yaşam boyu öğrenme becerisini geliştirir. Araştırmalar, aile katılımı yüksek öğrencilerin hem akademik notlarının hem de okul bağlılıklarının anlamlı derecede daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Eğitimde Sosyal Etkileşimin Faydaları

Eğitimde sosyal etkileşim, bireylerin hem akademik başarılarını hem de kişisel gelişimlerini olumlu yönde etkileyen temel unsurlardan biridir. Sosyal etkileşim, öğrenciler arasında, öğretmen-öğrenci arasında ya da grup çalışmalarında meydana gelen bilgi paylaşımı, duygu alışverişi ve iş birliğini kapsar. Şimdi eğitimde sosyal etkileşimin faydalarına aşağıda daha detaylı biçimde göz atalım:

1. Öğrenmenin Derinleşmesini Sağlar

• Sosyal etkileşim, öğrencilerin öğrendiklerini birbirlerine anlatarak pekiştirmelerine yardımcı olur.
• Tartışma ortamları, farklı bakış açılarını görmeyi sağlar ve eleştirel düşünmeyi geliştirir.

2. İletişim Becerilerini Geliştirir

• Grup çalışmaları ve sınıf içi etkileşimler sayesinde öğrenciler kendilerini daha iyi ifade etmeyi öğrenir.
• Dinleme, anlama, düşüncelerini açıkça ifade etme gibi beceriler gelişir.

3. Empati ve Sosyal Sorumluluk Bilinci Kazandırır

* Başkalarının düşüncelerine saygı duymayı öğrenen bireyler, empati kurma yeteneğini geliştirir.

* İş birliği yapan öğrenciler, birlikte başarma duygusunu tadarak toplumsal sorumluluk hissi kazanır.

4. Motivasyonu Artırır

* Sosyal ortamda öğrenme, öğrencilerin derse olan ilgisini artırır.

* Akran desteği, bireyin kendine güvenini ve öğrenmeye olan isteğini artırabilir.

5. Problem Çözme ve Takım Çalışması Becerilerini Güçlendirir

* Ortak projelerde öğrenciler, fikir ayrılıklarını çözmeyi, ortak karar almayı ve iş bölümünü öğrenir.

* Bu beceriler, akademik olduğu kadar profesyonel hayatta da önemlidir.

6. Özgüveni ve Katılımı Artırır

* Katılımcı bir ortamda fikirlerini paylaşan öğrenciler, zamanla daha özgüvenli hale gelir.

* Sessiz ve içine kapanık öğrencilerin bile sosyal bir bağ kurarak derse katılımı kolaylaşır.

7. Kültürel ve Bireysel Farklılıklara Saygıyı Öğretir

Farklı geçmişlerden gelen bireylerle etkileşim kurmak, hoşgörüyü artırır ve ön yargıları azaltır.

Bu durum, daha kapsayıcı bir öğrenme ortamı oluşturur.

Şimdi bu yazıda ayrı bir ele almak ve önemine vurgu yapmak istediğimiz ilişki temelli müdahale yoluyla çocuk gelişiminin desteklenmesi ve iyi bir sosyal etkileşime giden aşamaları ele alalım. Şüphesiz ki bu aşamaları ele alabilmek için sözü ilişki temelli müdahale ile ilgili önemli bir duayene bırakıyoruz:

İLİŞKİ TEMELLİ MÜDAHALE (RELATIONSHIP FOCUSED INTERVENTION-RFI): ETKİLEŞİME KATILIM VE ÖZÜMLEYEREK ÖĞRENME İLE ÇOCUK GELİŞİMİNİ DESTEKLEME

İlişki Temelli Müdahale (Relationship Focused Intervention-RFI) uygulamaları, ebeveynleri çocukları ile yüksek düzeyde ve uygun yanıt verici etkileşime giren kişiler haline getirmek amacıyla çocukların sosyal-duygusal ve gelişimsel işlevselliklerini desteklemeyi amaçlamaktadır. İlişki Temelli Müdahale (Relationship Focused Intervention-RFI) çocukların gelişimi üzerinde ebeveynlerin etkilerini inceleyen araştırmaları temel alır. Bu araştırmalar incelendiğinde ebeveynlerin yanıt vericilik düzeyleri ile çocuklarının bilişsel, iletişim ve sosyal duygusal işlevselliği arasında orta derecede ilişki bulunmuştur. Bu araştırmaların çoğu normal gelişim gösteren çocuklar ile yürütülmüşken, otizm spektrum bozukluğu gösteren ya da diğer yetersizliği olan çocuklarla da benzer sonuçlar rapor edilmiştir. Bu nedenle, İlişki Temelli Müdahale (Relationship Focused Intervention-RFI) uygulamaları, uygun yanıt verici stratejileri ebeveynlere öğreterek onların çocuklarının davranışlarına daha uygun yanıt veren yetişkinler haline gelmelerini amaçlamaktadır. (ICECI2014 Kongresi, Özet Kitapçığı, Antalya, 2014, s. 33)

Bu duayen ismin sözlerine birkaç şey katmak gerekirse ilişki temelli müdahale, çocuğun gelişiminde bütüncül bir etki yaratacaktır çünkü aynı anda hem çocuk gelişimine, hem sosyal etkileşime, hem de eğitime, bu yöntem olumlu katkılar sunacaktır.

Temeli, güven, karşılıklı duyarlılık ve anlamlı bağlar üzerine kurulu olduğu için gelişimsel, sosyal ve akademik kazanımlar birbiriyle paralel ilerler.

1. Çocuk Gelişimine Etkileri

İlişki temelli müdahale, gelişim alanlarını doğrudan destekler:

Duygusal Gelişim: Güvenli bağlanma, çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar; duygularını tanıma ve düzenleme becerisi gelişir.

Dil ve İletişim Gelişimi: Karşılıklı etkileşim, kelime dağarcığı, anlama ve ifade becerilerini güçlendirir.

Bilişsel Gelişim: Ortak dikkat, problem çözme ve keşfetme fırsatları bilişsel süreçleri destekler.

Motor Gelişimi: Etkileşimli oyunlar hem ince hem kaba motor becerileri pekiştirir.

Özgüven ve Kendilik Algısı: Çocuk değerli ve anlaşılmış hissettiğinde daha girişken olur.

2. Sosyal Etkileşime Etkileri

İlişki temelli yaklaşım, çocuğun sosyal dünyada etkili rol almasını kolaylaştırır:

Empati ve Duyarlılık: Karşılıklı ilgi ve anlayış, başkalarının duygularını fark etme becerisini artırır.

İşbirliği ve Paylaşma: Grup etkinlikleri, görev paylaşımı ve rol oyunları sosyal uyumu geliştirir.

Sağlıklı İletişim: Sözlü ve sözsüz iletişim becerileri güçlenir, akranlarla ilişkiler olumlu yönde gelişir.

Sosyal Uyum: Çocuk, doğal yolla grup kurallarını ve sosyal normları öğrenir.

Çatışma Çözme: Etkileşim içinde anlaşmazlıkları yönetme becerisi gelişir.

3. Eğitime Etkileri

Güçlü ilişkiler, öğrenme ortamının kalitesini ve akademik başarının sürdürülebilirliğini artırır:

Öğrenme Motivasyonu: Öğrenci-öğretmen bağı, öğrenmeye yönelik isteği yükseltir.

Bireyselleştirilmiş Eğitim: Çocuğun ilgi, ihtiyaç ve öğrenme tarzına uygun yöntemler kullanılabilir.

Aktif Katılım: Çocuk güven duyduğunda derse daha fazla dahil olur.

Sosyal Öğrenme ile Akademik Öğrenmenin Bütünleşmesi: Proje, oyun ve grup çalışmaları hem sosyal hem akademik becerileri geliştirir.

Olumlu Sınıf İklimi: Karşılıklı saygı ve destek, disiplin sorunlarını azaltır.

4. Sonuç

İlişki temelli müdahale, “önce bağ, sonra öğrenme” ilkesine dayanır.

• Bağ kurma → Çocuğun güven ve aidiyet hissi güçlenir.
• Gelişimsel destek → Duygusal, bilişsel, dil ve motor alanlarda ilerleme sağlanır.
• Sosyal beceriler → Empati, işbirliği ve iletişim gelişir.
• Eğitim başarısı → Motivasyon ve katılım artar, öğrenme kalıcı hale gelir.

Ezcümle ilişki temelli müdahale yoluyla hem iyi bir sosyal etkileşime katkı yapılacak, hem de eğitimin kalitesini de olumlu yönde etkileyecektir. Yani hem sosyal etkileşim, hem de eğitim bundan istifade edebilecektir.

Zaten eğitim de, sosyal etkileşim de birbirinden ayrı düşünülemez ve birinin etkileneceği durumdan diğeri de etkilenir.

Zaten şu hususun da unutulmaması gerekir:

Eğitim bir sosyal etkileşim işidir. (Arvasi, 2015, s. 38)

Kaynakça:

• Pankaj Kumar Singh-Sosyal Etkileşimin Öğrenmesi Üzerindeki Etkisi, 11 Nisan 2023 (https://www-bweducation-com.translate.goog/article/impact-of-social-interaction-on-students-learning-472368)
• International Congress On Early Childhood Intervention ‘‘Bridging Reasearch & Practice in Early Childhood Intervention’’ Uluslararası Erken Çocuklukta Müdahale Kongresi ICECI2014 ‘‘Erken Çocuklukta Müdahale Alanında Araştırma ve Uygulama Arasında Köprüler Kurmak’’ Antalya/Turkey, Özet Kitapçığı, 3-6 Nisan 2014 Antalya, Türkiye
• Eğitim Sosyolojisi-Seyyid Ahmed Arvasi, 2015, Bilgeoğuz Yayınları