Psikolojik Danışmanlık Modelinin Öğrencilere ve Eğitim Sistemine Yararları

Eğitimde başarı, yalnızca akademik bilgiyle sınırlı değildir. Duygusal ve psikolojik iyi oluş, öğrencilerin potansiyellerini gerçekleştirmelerinde önemli bir rol oynar ve eğitim sisteminde de alınmak istenen verimde artışı sağlar.

Psikolojik Destek: Öğrenci Gelişiminin Temeli

Çocuklar ve gençler, yaşamın çeşitli evrelerinde fiziksel, duygusal ve sosyal pek çok zorlukla yüzleşebilirler. Bu noktada devreye giren psikolojik danışmanlık hizmetleri, onların akademik ve bireysel gelişimlerini destekleme görevini üstlenir. Öz farkındalık ve duygusal dayanıklılık gibi becerilerin kazanılması, karşılaşılan engellerle etkili biçimde başa çıkmanın temel anahtarıdır. Psikolojik destek, bu becerilerin edinilmesi sürecine katkı sağlarken aynı zamanda stres yönetimi, sınav kaygısı ve özgüven geliştirme gibi önemli alanlarda öğrencileri güçlendirir. Böylece öğrenciler, başarı yolunda sağlam adımlar atabilme fırsatı yakalarlar.

Kaygı Giderici Teknikler ve Süreç Planlamanın Önemi

Sınav kaygısının yüksek olması öğrencilerin akademik başarılarını olumsuz etkileyebilir. Psikolojik destek kapsamında kullanılan gevşeme egzersizleri, nefes teknikleri ve bilişsel yeniden yapılandırma gibi kaygı giderici yöntemler, öğrencilerin daha rahat bir zihinle öğrenme süreçlerine odaklanmalarını sağlar. Psikolojik danışmanlık hizmetleri için randevu almak, bu destekten yararlanmanın ilk adımıdır. Ayrıca, süreç planlaması da bu noktada kritik bir öneme sahiptir. Öğrencilerin zaman yönetimi becerileri geliştirilerek sınav hazırlık dönemlerinde daha etkili bir şekilde çalışmalarına destek olunur. Belirli hedefler ve adımlar oluşturarak yapılan süreç planlamaları, öğrencilerin yalnızca akademik performanslarını değil, aynı zamanda özgüvenlerini de artırır.

Psikolojik Desteğin Akademik Performansa Etkisi

Araştırmalar, duygusal iyi oluşun öğrencilerin akademik performansında belirleyici rol oynadığını ve özellikle üniversite hazırlık döneminde sunulan psikolojik danışmanlık hizmetlerinin başarı üzerinde olumlu etkisi olduğunu açıkça göstermektedir. Stresle başa çıkma becerileri gelişmiş olan öğrenciler, sınavlara daha iyi hazırlanır ve potansiyellerini tam anlamıyla gösterebilirler. Bunun yanı sıra, öz düzenleme becerileri ve motivasyon artırıcı teknikler üzerinde yapılan rehberlik çalışmalarının, uzun vadeli akademik başarı sağladığı görülmektedir. Bu destek süreçlerinde öğrencilere empati, problem çözme ve etkili iletişim gibi sosyal beceriler de kazandırılır.

Psikolojik Destekle Sosyal ve Duygusal Gelişim

Gelişim desteği, sadece akademik başarıyı artırmakla kalmaz, aynı zamanda öğrencilerin sosyal ilişkilerinde ve duygusal gelişiminde de olumlu etkiler yaratır. Özellikle akran ilişkilerinde yaşanabilecek sorunlar ve diğer kişisel konular, uzman psikolojik danışmanlar eşliğinde çözüme kavuşturularak öğrencinin sosyal çevresiyle daha sağlıklı bir bağ kurmasına yardımcı olur. Ayrıca, öğrencilerin kendilerini ifade etme becerileri geliştirilir ve bu durum, onların özgüven kazanmalarını sağlar. Bu süreçte bireysel görüşmeler, grup dinamikleri ve atölye çalışmaları kritik bir rol oynar.

Psikolojik Danışmanlık Programlarının Yapı Taşları

Psikolojik Danışmanlık destek hizmetleri, öğrencilere sunulan çeşitli psikolojik danışmanlık hizmetlerinden (hizmeti) oluşur. Bunlar arasında bireysel görüşmeler, stresle baş etme atölyeleri, sınav motivasyon etkinlikleri ve aile destek programları bulunur. Her biri, öğrencinin farklı bir ihtiyacını karşılamak üzere tasarlanır. Örneğin, bireysel görüşmeler öğrencinin kendini daha iyi tanımasına olanak sağlarken, grup çalışmaları ekip çalışması ve problem çözme becerilerini geliştirir. Ayrıca, velilere yönelik düzenlenen atölyeler ile ebeveynler, çocuklarının gelişim sürecine daha aktif bir şekilde katılım sağlarlar.

Bu arada psikolojik danışmanlıkla ilgili de bilinmesinde yarar olan hakikat şudur ki;

Psikolojik danışman ne kadar eğitimli ve deneyimli olursa olsun karşılaşabileceği sorun alanlarının dünya üstündeki insan sayısına eşit olduğunu unutmamalıdır (Türkmen, 2015, s.5).

Bu gerçeklik, eğitim dünyası ve öğrenciler için de aynen geçerli olan bir gerçekliktir.

Psikolojik danışmanlık (veya manevi destek ya da danışmanlık; farklı terimler kullanılıyor, henüz bir tanım yapmaya hazır değiliz) bize son yıllarda iki önemli gelişmeye dair kanıtlar sundu. Bunlardan ilki sorunlu çocuğun kurtarılmasından farklı olarak (ama bunu hariç tutmadan) normal çocuğa pozitif danışmanlığı vurgulayan psikolojik danışmanlık bakış açısıdır (burada güçlü bir önleyici unsur devreye giriyor). İkincisiyse müfredatta her şeyin birlikte çalıştığına ve böylece okulun çocuğu bütün olarak etkilediğine dair artan farkındalık. Psikolojik danışmanlığı esas itibariyle tedavi edici, işler ters gittiğinde yapılacak bir şey olarak algılama eğilimi hâlâ çok güçlü ve yaygın. Akademik müfredatın kısmi olarak uzmanlaşması hâlâ sosyal gelişimin entelektüel gelişimden izole edilmesini besliyor. Ve eğer okulun kendi içindeki bölümler birbirinden ayrı kalmaya devam ederse, sayısız yardım kurumu da birbirinden ve okuldan ayrı kalacaktır. Okulun psikolojik danışmanlık için merkezi teşkilat olduğunu ve öğretmenin (unvanının psikolojik danışman, evde eğitim veren öğretmen, sınıf öğretmeni, ders öğretmeni veya başka bir şey olmasına bakılmaksızın) sürecin tamamında merkezi görevli olduğunu vurgulamak bu yüzden gereklidir (Meltzer & Harris, 2023, s.78).

Yani öğretmenin psikolojik danışmanlık sürecinde kilit aktör olduğu aşikardır çünkü öğrencinin en yakından gözlemlendiği, en fazla etkileşimde bulunulan kişi yine öğretmendir. Bu durumu birkaç başlıkta ele almak mümkündür:

1. Erken fark etme rolü

•Öğrencinin davranışlarındaki değişimleri (içe kapanma, öfke, akademik düşüş, sosyal uyumsuzluk) ilk gören kişi genellikle öğretmendir.

•Öğretmen bu gözlemleri rehberlik servisine veya psikolojik danışmana aktararak erken müdahaleyi mümkün kılar.

2. Güvenli ortam sağlama

•Öğrenciler öğretmenlerini güven figürü olarak görür.

•Öğretmen, öğrenciye kendini ifade etmesi için güvenli bir sınıf iklimi oluşturduğunda psikolojik danışma sürecinin zemini hazırlanır.

3. Yönlendirme ve köprü olma

•Öğretmen, öğrenciyi uygun şekilde okul psikolojik danışmanına yönlendirebilir.

•Aynı zamanda aile ile danışman arasında köprü görevi görerek iletişimi kolaylaştırır.

4. Model olma

Öğretmenin iletişim tarzı, problem çözme biçimi, empati göstermesi öğrencilere sağlıklı davranış ve başa çıkma yolları için örnek oluşturur.

5. Destekleyici rol

•Psikolojik danışman bireysel veya grup çalışmaları yürütse de öğrenci asıl zamanını sınıfta geçirir.

•Öğretmen, danışmada ele alınan hedefleri sınıf ortamında destekler (örneğin, öğrencinin özgüvenini geliştirmeye yönelik etkinliklere katılımını teşvik eder).

6. Çok boyutlu gözlem ve iş birliği

•Öğretmen sadece akademik performansı değil, sosyal ilişkileri, motivasyonu ve sınıf içi etkileşimi de gözlemler.

•Psikolojik danışmanlık ekibiyle düzenli iş birliği yaparak sürecin verimini artırır.

Kısacası öğretmen, öğrenciyi en çok gözlemleyen, güven ortamı sağlayan, danışmana yönlendiren ve süreçte kazanımların günlük yaşamda uygulanmasını destekleyen kişi olduğu için psikolojik danışmanlıkta kilit aktördür.

Bütün bunlara ek olarak şu adımların atılması da öğrenciler ve eğitim sistemindeki işlerlik açısından çok faydalar sağlayacaktır:

a) Okullar çocukla bütünsel olarak ilgilendiklerinden, çocukların entelektüel ve eğitsel gelişiminden fazlası için okulların sorumluluk alması gerekir.

b) Eğitim sahnesindeki değişiklikler (özellikle sosyal olarak heterojen, büyük çok programlı okullarının gelişimi ve okuldan ayrılma yaşının düzenli olarak yükselmesi), öğretmenler çocuğun toplam kişisel gelişimiyle aktif olarak ilgilenmezlerse bu okul için sorun yaratacaktır.

c) Okulun psikolojik danışmanlık uygulamalarının ders programında ve müfredatta daha açık şekilde vurgulanması gerekir.

d) Psikolojik danışmanlık pedagojik, örgütsel ve sosyal, okul içi veya dışarıdaki toplumla ilgili neredeyse tüm okul faaliyetleri için etkili olabilir. Kısacası psikolojik danışmanlık basit bir fazladan işlev değil, temel bir süreçtir. (Meltzer & Harris, 2023, s.78)

Bu arada psikolojik danışmanlık demişken psikolojik danışmanlıkla ilgili dikkate alınması ve uygulanması elzem olan hususlara da bir göz atalım:

Psikolojik danışman olarak okulun ilk önce değerlerini ve hedeflerini belirlemesi gerekir, bu konularda önemli fikir ayrılığı olan bir okul başarılı olamaz. (Risinghill Okulu?)

Daha sonra merkezi bir değer sistemi (örneğin ruh sağlığı) etrafında çeşitli süreçlerini düzenlemesi gerekir, böylece aşağıdakiler arasındaki tutarlılık görülebilir:

– ifade edilenle uygulanan arasında;

– personel, öğretmen ve toplum arasında;

– yöntemler ve hedefler arasında.

Okullarda psikolojik danışmanlık fikrini savunmaya ihtiyaç yoktur. Uzun zamandır türlü başlıklar altında uygulanmaktadır. Sürecin kendisiyle ilgili tartışma veya endişe kimin yürüteceğine dair endişe kadar yüksek değildir; yani profesyonel olan “psikolojik danışman” mı yoksa eski “öğretmen” mi? Yoksa her ikisi birden mi? İngiltere’deki zafiyet şu oldu; bölümsel disiplin olarak psikolojik danışmanlık ayrı tutulmaya çalışıldı. Kariyer danışmanlığı kişisel danışmanlıktan, entelektüel edinim duygusal olgunluktan vs. Benzer şekilde psikolojik danışmanlığın işlevi de öğretmenlerinkinden oldukça farklı algılandı. Müfredatın tüm unsurlarının birbirleriyle bağlı olduğunun kabul edilmesi, psikolojik danışmanlığa yönelik bu ayrımcı tutumun gereksiz olduğu kadar zararlı olduğunu ortaya koyuyor: “öğretmen”le “psikolojik danışman” arasında gereksiz sürtüşmeye yol açıyor, okulun bütün olarak psikolojik danışmanlık kurumu olarak algılanmasını bulandırıyor. Psikolojik danışmanlık tüm müfredatın önemli olduğu normal bir okul sürecidir (Meltzer & Harris, 2023, s.85).

Kısaca şunu diyebiliriz ki, danışmanlık aracılığıyla sağlanacak psikolojik destek, öğrenci başarısında vazgeçilmez bir unsurdur. Öğrencilerin sadece akademik değil, aynı zamanda duygusal ve sosyal alanlarda da güçlenmesini sağlayarak, onların daha sağlıklı bireyler olarak yetişmelerine katkıda bulunur. Eğitimde başarı, ancak öğrencilerin tüm yönleriyle desteklenmesiyle mümkün olabilir.

Kaynakça:

• Bireyle Psikolojik Danışma Alıştırmaları-Mustafa Türkmen, Haziran 2015, Pegem Akademi Yayıncılık
• Ailenin Eğitici Rolü Psikanalitik Bir Model-Donald Meltzer & Martha Harris, Ekim 2023, Sfenks Kitap