Türkiye’de Jeotermal Enerji: Temiz Enerji Geleceğinin Öncü Teknolojisi

Türkiye, jeotermal enerji potansiyeli açısından dünyada benzersiz bir konuma sahiptir. Alp-Himalaya kuşağında yer alan ülkemiz, bu avantajlı konumu sayesinde önemli jeotermal kaynaklara ev sahipliği yapmaktadır. Bu doğal zenginlik, temiz enerji dönüşümünde Türkiye’ye önemli fırsatlar sunmaktadır.

Türkiye’nin Jeotermal Enerji Potansiyeli ve Mevcut Durum

Doğal Kaynaklar ve Rezervler

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) verilerine göre, Türkiye’nin teorik jeotermal ısı potansiyeli 35.500 MWt’dir [1]. Bu potansiyelin %78’i Batı Anadolu’da, %9’u İç Anadolu’da, %7’si Marmara Bölgesi’nde, %5’i Doğu Anadolu’da ve %1’i diğer bölgelerde bulunmaktadır [1].

Kurulu Güç ve Üretim Kapasitesi

Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) verilerine göre, 2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’nin jeotermal enerji kurulu gücü 1.712,4 MW seviyesine ulaşmıştır [2]. Bu kapasite ile Türkiye, Avrupa’da birinci, dünyada ise dördüncü sırada yer almaktadır [3].

Bölgesel Dağılım

Jeotermal kaynakların bölgesel dağılımında Ege Bölgesi başı çekmektedir. Özellikle Aydın, Denizli ve Manisa illeri, jeotermal elektrik üretiminin merkezi konumundadır. Bu üç il, Türkiye’nin toplam jeotermal elektrik üretim kapasitesinin %80’inden fazlasını barındırmaktadır [4].

Teknolojik Altyapı ve Geliştirme Çalışmaları

Yerli Teknoloji Üretimi

Türkiye’de jeotermal enerji teknolojileri alanında önemli gelişmeler kaydedilmektedir. TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü öncülüğünde yürütülen projeler, yerli teknoloji üretimini desteklemektedir [5]. Bu çalışmalar kapsamında:

• Jeotermal sondaj teknolojileri
• Rezervuar modelleme yazılımları
• Çevre dostu üretim sistemleri
  geliştirilmektedir.

Ar-Ge Çalışmaları

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Ar-Ge projeleri, jeotermal kaynakların daha verimli kullanılmasını hedeflemektedir. Bu projeler arasında:

• Yeni nesil jeotermal santral tasarımları
• İleri sondaj teknikleri
• Akışkan yönetim sistemleri
  bulunmaktadır [6].

Endüstriyel Uygulamalar ve Ticari Başarılar

Elektrik Üretimi

Jeotermal Elektrik Santral Yatırımcıları Derneği (JESDER) verilerine göre, Türkiye’deki jeotermal santraller 2023 yılında ülkenin toplam elektrik üretiminin yaklaşık %3,5’ini karşılamıştır [7]. Bu oran, her yıl artış göstermektedir.

Entegre Kullanım Alanları

Jeotermal enerji Türkiye’de çok yönlü olarak değerlendirilmektedir:

• Konut Isıtması: 150.000’den fazla konut eşdeğeri ısıtma kapasitesi
• Sera Isıtması: 4.500 dönümün üzerinde sera alanı
• Termal Turizm: 400’den fazla termal tesis
• Endüstriyel Kullanım: Kurutma, soğutma ve diğer endüstriyel uygulamalar [8]

Çevresel Etki ve Sürdürülebilirlik

Emisyon Azaltımı

Jeotermal enerji santralleri, fosil yakıtlara kıyasla önemli oranda karbon emisyon azaltımı sağlamaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre, mevcut jeotermal santraller yıllık yaklaşık 10 milyon ton CO2 emisyonunu engellemektedir [9].

Sürdürülebilir Kaynak Yönetimi

Jeotermal kaynakların sürdürülebilir kullanımı için:

• Reenjeksiyon uygulamaları
• Rezervuar izleme sistemleri
• Çevresel etki değerlendirme çalışmaları
  düzenli olarak yürütülmektedir [10].

Gelecek Hedefleri ve Projeksiyonlar

2035 Hedefleri

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2035 projeksiyonlarına göre:

• Jeotermal elektrik kurulu gücünün 5.000 MW’a çıkarılması
• Doğrudan kullanım kapasitesinin 100.000 MWt’ye ulaşması
• Sera ısıtma alanının 10.000 dönüme çıkarılması hedeflenmektedir [11].

Sonuç

Türkiye, jeotermal enerji alanında sahip olduğu doğal avantajları teknolojik gelişmelerle birleştirerek önemli başarılar elde etmektedir. Sürdürülebilir enerji geleceği için jeotermal kaynakların etkin kullanımı, ülkemizin enerji bağımsızlığına ve çevre koruma hedeflerine önemli katkılar sağlamaktadır.

Kaynakça:

1. MTA. (2024). Türkiye Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Envanteri.
2. TEİAŞ. (2024). Türkiye Elektrik Sistemi Kurulu Güç Raporu – Aralık 2023.
3. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2024). Jeotermal Enerji Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2023.
4. JESDER. (2024). Türkiye Jeotermal Sektör Raporu 2023.
5. TÜBİTAK MAM. (2023). Enerji Enstitüsü Faaliyet Raporu.
6. ETKB. (2024). Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planı 2024-2028.
7. JESDER. (2024). Jeotermal Enerji İstatistikleri Raporu.
8. İzmir Jeotermal A.Ş. (2024). 2023 Yılı Faaliyet Raporu.
9. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024). İklim Değişikliği Eylem Planı İzleme Raporu.
10. MTA. (2024). Jeotermal Kaynaklar Değerlendirme Raporu.
11. ETKB. (2024). Türkiye Enerji Vizyonu 2035.