Kula-Salihli Jeoparkı’nda Volkanik Aktivite Araştırması: Yeni Bulgular ve Olası Riskler

Bu çalışma, Türkiye’nin Manisa ilinde bulunan Kula-Salihli Jeoparkı’nda gerçekleştirilen kapsamlı bir volkanolojik araştırmayı ele almaktadır. TÜBİTAK destekli proje kapsamında, bölgede yer kabuğunun farklı derinliklerinde sekiz magma odası keşfedilmiştir. Araştırma, bu magma odalarının konumlarını, boyutlarını ve olası püskürme risklerini değerlendirmektedir. Çalışmanın sonuçları, bölgedeki volkanik aktivitenin potansiyel tehlikelerine işaret etmekte ve gelecekteki jeolojik araştırmalar için önemli veriler sunmaktadır.

Giriş

Kula-Salihli Jeoparkı, Türkiye’nin batısında, Manisa ili sınırları içerisinde yer alan önemli bir jeolojik alandır. Antik dönem tarihçisi Strabon’un “Geographika” adlı eserinde “Katakekaumene” (Yanık Ülke) olarak bahsettiği bu bölge, UNESCO tescilli Türkiye’nin tek jeoparkıdır [1]. Bölge, volkanik tepeleri, lav akıntılarından oluşan “kaya denizi” ve zengin tarihi mirası ile dikkat çekmektedir.

Yaklaşık 2 milyon yıldır volkanik aktivitenin gözlemlendiği bu alan, en son 4700 yıl önce püskürme yaşamıştır [2]. Bu durum, bölgenin hala aktif bir volkanik sistem barındırabileceğine işaret etmektedir. Bu bağlamda, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi önderliğinde ve TÜBİTAK desteğiyle gerçekleştirilen araştırma projesi, bölgenin güncel volkanik potansiyelini değerlendirmeyi amaçlamıştır.

Metodoloji

Araştırma ekibi, Kula başta olmak üzere Demirci, Selendi, Salihli, Alaşehir ve İzmir’in Kiraz ilçesini kapsayan yaklaşık 10.000 km²’lik bir alanda çalışmalar yürütmüştür. Proje kapsamında:

1. Özel tasarım 15 sismometre stratejik noktalara yerleştirilmiştir.
2. Ulusal Deprem Gözlem Merkezi istasyonlarından alınan veriler de analize dahil edilmiştir.
3. Sismik tomografi teknikleri kullanılarak yer altı yapısı görüntülenmiştir.

Bu çok disiplinli yaklaşım, jeoloji ve jeofizik alanlarında uzman 12 bilim insanının katkılarıyla gerçekleştirilmiştir.

Bulgular

Araştırma sonucunda elde edilen temel bulgular şunlardır:

1. Bölgede, yerin 5 ila 30 kilometre altında 8 adet magma odası tespit edilmiştir.
2. Magma odalarının boyutları 5-6 kilometreden 30 kilometreye kadar değişmektedir.
3. En büyük magma odası, yeryüzüne yaklaşık 5 kilometre derinliğe kadar uzanmaktadır.
4. Magma odaları ağırlıklı olarak yüzeyden 15 kilometre derinlikte bulunmaktadır.

Tartışma

Elde edilen bulgular, Kula-Salihli bölgesinin halen aktif bir volkanik sistem barındırdığını göstermektedir. Özellikle yüzeye 5 kilometre kadar yaklaşan büyük magma odasının varlığı, potansiyel bir volkanik aktivite riskine işaret etmektedir.

Bölgedeki aktif fay sistemleri ve devam eden tektonik gerilmeler, magma odalarını harekete geçirebilecek faktörler olarak değerlendirilmektedir. Alaşehir grabeni ve çevresindeki aktif faylar, yer kabuğunda deformasyonlara neden olmakta ve bu durum magmanın yüzeye doğru hareketini tetikleyebilmektedir [3].

Araştırma ekibinden Prof. Dr. Özgür Karaoğlu, “Tespit ettiğimiz magma odalarının duruşu, pozisyonları, dizilişi ve yüzeye yakınlıkları değerlendirildiğinde bunların yeniden faaliyete geçmesi ve püskürmesi mümkün görünmektedir” şeklinde bir değerlendirmede bulunmuştur. Bu açıklama, bölgenin potansiyel volkanik risklerinin ciddiyetini vurgulamaktadır.

Sonuç ve Öneriler

Kula-Salihli Jeoparkı’nda gerçekleştirilen bu kapsamlı araştırma, bölgenin volkanik potansiyelini ortaya koymakta ve gelecekteki jeolojik çalışmalar için önemli veriler sunmaktadır. Elde edilen bulgular ışığında şu önerilerde bulunulabilir:

1. Bölgede düzenli ve sürekli sismik izleme çalışmaları yapılmalıdır.
2. Magma odalarının hareketlerini takip etmek için ek jeofizik çalışmalar planlanmalıdır.
3. Olası bir volkanik aktivite durumunda uygulanacak acil durum planları geliştirilmelidir.
4. Bölgedeki jeotermal kaynakların araştırılması ve sürdürülebilir kullanımı için bu veriler değerlendirilmelidir.

Bu çalışma, Türkiye’deki volkanoloji araştırmalarına önemli bir katkı sağlamakla birlikte, bölgenin jeolojik yapısının daha iyi anlaşılmasına ve olası risklerin değerlendirilmesine olanak tanımaktadır.

Kaynaklar

1. Kula-Salihli UNESCO Global Geopark. (t.y.). UNESCO Dünya Mirası.
2. Karaoğlu, Ö., Özdemir, Y., Tolluoğlu, A. Ü., Karabıyıkoğlu, M., Köse, O., & Froger, J. L. (2017). Volcano-stratigraphy and geochemistry of the Quaternary mafic Kula Volcanic Field, western Turkey. Bulletin of Volcanology, 79(11), 1-23.
3. Özkaymak, Ç., Sözbilir, H., & Uzel, B. (2013). Neogene–Quaternary evolution of the Manisa Basin: Evidence for variation in the stress pattern of the İzmir-Balıkesir Transfer Zone, western Anatolia. Journal of Geodynamics, 65, 117-135.