Bilim insanları kültürel yapıyı temel olarak iki farklı kategoride ele alırlar. Kaleler, saraylar, köprüler, ibadethaneler ve anıt mezarlar gibi fiziksel yapılar somut kültürel miras olarak tanımlanır. Buna karşılık; halk oyunları, el sanatları, örf ve adetler ile çeşitli dini ritüeller gibi kültürel öğeler ise somut olmayan kültürel miras olarak adlandırılmaktadır.
Kimya Mühendisi dostum Yusuf Kenan Yetişen, benim nazarımda adeta yaşayan bir kültürel mirastır. Kendisi, kelimenin tam manasıyla Bursa şehrini her yönüyle özümsemiş ve içselleştirmiş bir değerdir.
Yetişen’in kökleri oldukça eskiye dayanır. Ataları yaklaşık 140 yıl önce Bosna-Hersek topraklarından göç ederek önce İnegöl’e, daha sonra ise Bursa’ya yerleşmişlerdir. Aile, uzun yıllar hancılık ve otobüsçülük sektöründe faaliyet göstermiştir.
Yusuf Kenan Yetişen Kimdir?
1952 yılında dünyaya gelen Yetişen, ilk ve orta öğrenimini Bursa’da tamamladıktan sonra akademik hayatına Ankara’da devam etti. 1976 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden (ODTÜ) mezun oldu.
Eğitimini tamamlayıp Bursa’ya döndükten sonra, babasının da mesleği olan personel taşımacılığı sektöründe önemli bir adım attı. BUROK (Bursa Otobüsçüler Kooperatifi) oluşumunun kurulmasına öncülük etti ve bu kurumda bir süre yöneticilik görevini üstlendi.
Kariyerine Merinos Fabrikası’nda başlayan Yetişen, daha sonra çeşitli tekstil fabrikalarında yönetici pozisyonunda çalıştı ve ardından kendi tekstil firmasını kurarak iş hayatına devam etti.
Bursa Üzerine Eşsiz Eserler
Yusuf Kenan Yetişen için Bursa’yı içselleştiren bir isim demiştim. O, şehri sadece yaşamakla kalmamış; önce gözlemlemiş, fotoğraflamış ve nihayetinde bu birikimini yazıya dökmüştür.
Bursa’nın simgelerinden biri olan Kılıç-Kalkan oyunu üzerine önemli çalışmalara imza atmıştır. “Müziksiz Halk Oyunları” kategorisinde dünya çapında ödüller alan bu oyun hakkında ilk kitabı yazan kişidir. 2011 yılında kaleme aldığı “Bursa Kılıç Kalkan Halk Oyunu ve Tarihçesi” isimli eserinden sonra, 2017 yılında “Bursa Kılıç-Kalkan Halk Oyunu ve Ustalarla On Yıl” adlı kitabını okuyucuyla buluşturmuştur.
Bursa denilince akla gelen “İpek Kenti” unvanı üzerine, bir Bursalı tarafından yazılan ilk eser olan “Dut Yaprağından Kaftana” yine Yetişen’e aittir. 2012 yılında yayımlanan bu çalışmayı, 2016 yılındaki “İpekçilik Şehri Bursa” kitabı takip etmiştir.
Baba mesleği olan ulaşım ve taşımacılık sektörü üzerine de yoğunlaşan yazar, bu alandaki birikimini de kitaplaştırmıştır. Konuyla ilgili ilk çalışması olan “Bursa Taşımacılık Tarihi” 2020 yılında, “Bursa Ulaşım Tarihi” ise 2022 yılında yayımlanmıştır.
Yazarın makaleleri başta belgeseltarih.com olmak üzere; Bursa Araştırmaları Vakfı, Bursa’da Yaşam, Bursa Günlüğü ve Şehrengiz gibi pek çok dergi ve platformda okuyucuyla buluşmuştur.
Kültür Tarihine Işık Tutan Yeni Çalışma
Yusuf Kenan Yetişen, bu kez karşımıza çok daha kapsamlı ve yepyeni bir eserle çıkıyor: “Bursa Somut Olmayan Kültürel Mirası”.
Gelecek yıllarda Bursa üzerine araştırma yapacak akademisyenler ve meraklılar için başucu kaynağı niteliğindeki bu eserde yok yok. Kitap içeriğinde; Gezek kültürü, Hacı Tehniyesi, Dede Hayrı, Fener Alayı, sünnet cemiyetleri, nişan ve evlilik adetleri, Hıdrellez kutlamaları, kandil ve mahya gelenekleri, Ramazan adetleri, şifa ritüelleri ve halk oyunları gibi pek çok konu detaylandırılmış.
Sadece sosyal ritüeller değil; üretim ve tarım kültürü de eserde geniş yer bulmuş. Karosercilik, yorgancılık, dericilik, bıçakçılık, köfüncülük, kaşıkçılık ve ipekçilik gibi zanaatların yanı sıra; bağ bozumu ve zeytincilik gibi tarımsal faaliyetler de incelenmiş.
Bursa kültürüne yaptığı bu değerli katkıdan dolayı kendisini bir kez daha kutluyorum.
