ABD Başkanı Trump gerçekleştirmiş olduğu İngiltere ziyareti esnasında yeniden Afganistan’a dönmek istediğini belirtince bütün dünya adeta şok oldu. Hele ki İngiltere Başbakanı Keir Starmer bile yüzündeki şaşkınlık ifadesini kameralar önünde gizlememişti.
Peki Trump bütün dünyayı şaşkına çeviren böyle bir açıklamayı niçin yaptı? Ülkesinin 20 yıl boyunca işgal edip yağmaladığı ve iyice taş devrine götürdüğü Afganistan’a tekrar dönme ihtiyacını nereden duydu?
Bu sorulara cevap bulabilmenin en iyi yolu ise bu hikayede en başa dönüp Afganistan’ın 2001’deki işgalinin gerçek nedenine mercek tutmaktan geçer. Öyle ya, o süreçte zamanın ABD Başkanı Bush ülkesinin 11 Eylül Ticaret Merkezi saldırıları münasebetiyle ciddi bir şekilde güvenliğinin tehdit altında olduğunu ve düşmanlarıyla savaşacaklarını belirterek Afganistan’ın işgaline sebep olacak bir süreci başlatmıştı. 20 yıl boyunca Afganistan’da kalan ABD, 2019 sonlarında Trump tarafından çekilme kararının belirtilmesiyle bavullarını toplamaya başlamış ve 2021 yılında Biden döneminde Afganistan’a tamamıyla mendil sallamıştı.
Ancak bugün Trump, Afganistan’a yeniden dönme arzusundan söz ediyor.
Makara geri sarıldığında 2001 yılında 11 Eylül bahane edilerek “terörizmle savaş” bahanesiyle zamanın ABD Başkanı Bush tarafından “Haçlı Seferi” olarak ilan edilen savaşlar sürecinin ilki Afganistan’da başlamış ve 7 Ekim’de Afganistan işgal edilmiştir. 20 yıl boyunca ABD güya Taliban’a ve el-Kaide’ye karşı mücadele iddiasıyla Afganistan’da kalmıştır. Peki 20 yıl boyunca bir coğrafyada terör bahanesiyle oyalanır mı? Hele ki ABD gibi “dünyanın imparatoru” olduğunu ilan eden bir aktör, 20 yıl bir Taliban’la el-Kaide’nin mi üstesinden gelmekte zorlandı? Hadi onu geçtim 11 Eylül hadisesini engelleyemeyecek kadar CIA ve Pentagon kağıttan kaplanlar mıydı? Elbette hayır, çok mantıksız ve olanak dışı…
Peki o halde Afganistan’ın işgalinin gerçek sebebi nedir?
Bu sorunun yanıtı kitle imha silahlarını yok etme bahanesiyle işgal edilen Irak niçin yağmalandı sorusuna verilecek yanıtla aynı…
Irak’ın işgalinin gerçek sebebi nasıl petrolse, Afganistan’ın işgalinin gerçek sebebi de her ne kadar Afganistan’da petrol bulunmasa da Afganistan’ın işlenmemiş maden ve doğal kaynaklarının olması, ticaret koridorlarının ve kritik güzergahların kavşak noktasında olması gibi etkenlerdir. Ezcümle bu etkenler, en az petrol zengini Irak kadar Afganistan’ı da emperyalizmin açık hedefi haline getirmiştir.
Özellikle Çin Halk Cumhuriyeti ve Birleşik Arap Emirlikleri tarafından Taliban’ın kurduğu Afganistan İslâm Emirliği yönetiminin atadığı büyükelçilerin Afganistan’ın resmen temsilcisi olarak tanınmasıyla ve karşılıklı büyükelçilerin atanmasıyla devam eden sürecin Rusya Federasyonu tarafından Afganistan İslâm Emirliği’nin meşru bir hükümet olarak tanınmasıyla taçlanması, Afganistan’ın uluslararası düzeyde bir miktar ferahlama yaşayarak izolasyondan kurtulma sürecine girmesini ve doğal kaynaklarını dünya pazarlarına satma noktasına gelmesini sağladı.
Bilhassa elektrikli araçlarda kullanılan lityum, bakır ve nadir toprak elementleri bakımından oldukça zengin olan bir ülke konumunu koruyan bir Afganistan’ın en az petrol zengini Irak’ın sahip olduğu önem kadar öneminin olması da garipsenecek bir durum olmayacaktır.
Ayrıca şunu da ifade etmek icap eder ki ABD 2001’de Afganistan’ı işgal ettikten sonra Kâbil’de kurdurduğu kukla hükümet aracılığıyla Kazakistan petrolünden Türkmenistan doğalgazına değin emperyalist her aktörün iştahını kabartan kaynakların boru hatlarıyla Hint Okyanusu’ndaki limanlardan tüm Uzakdoğu ülkelerine satarak Asya pazarlarında işleyen sistem üzerinde hakimiyet kurma imkânını yakaladı.
Kısacası yaşanan son süreçte Rusya ve Çin tarafından işlenmemiş kaynakları çıkarılıp karşılığında Afganistan’a sağlanan koruma ve Amerika’nın bıraktığı boşluğun Çin ve Rusya tarafından doldurulmaya başlanmasının Trump ve çetesini kızdırdığı, dünya hakimiyeti için yaşanan rekabet bakımından da telaşa düşürdüğü aşikardır ki zaten yıllar önce ambargo ve yaptırım altındaki Irak’ın petrollerini Fransa ve Rusya aracılığıyla dünyaya pazarlamaya çalışması ve ABD’nin Irak’ı istilasına neden olmuştu. Yani gerçek sebep güç savaşlarıdır, enerji savaşlarıdır, jeopolitik savaşlardır.
Bush’a önce 2001’de Afganistan’ı, ardından da 2003’te Irak’ı işgal ettiren sebepler neyse bugün de Trump tarafından Afganistan’la ilgili yapılan açıklamaların sebepleri de odur. Hepsi bu kadar.
Makaleye Yorum Yaz Rastgele Makale Getir
Yazar
Makale Arşivi sitesinden daha fazla şey keşfedin
En son gönderilerin e-postanıza gönderilmesi için ücretsiz abone olun.
