Aralıklı oruç (intermittent fasting), beslenme biliminde son yılların en çok araştırılan konularından biri haline gelmiştir. Yapılan çalışmalar, bu beslenme düzeninin sadece kilo kontrolü değil, aynı zamanda hücresel yenilenme ve metabolik sağlık üzerinde de önemli etkileri olduğunu göstermektedir (de Cabo & Mattson, 2019).
Metabolik Süreç ve Zamansal Değişimler
Son yemekten sonraki ilk dört saat, sindirim sürecinin en aktif olduğu dönemdir. Bu süreçte insülin seviyesi yüksek seyrederken, vücut besinleri parçalayarak kana karıştırır. Patterson ve Sears’ın (2017) araştırması, postprandiyal metabolizma olarak adlandırılan bu dönemde insülin duyarlılığının en yüksek seviyede olduğunu göstermiştir.
4-8 saatlik periyotta metabolizma geçiş evresine girer. Mattson ve arkadaşlarının (2020) çalışması, bu süreçte kan şekerinin dengelenmeye başladığını ve insülin seviyelerinin düşüşe geçtiğini belgelemiştir. Bu metabolik geçiş, vücudun yağ yakımına hazırlanmasının ilk adımıdır.
Otofaji ve Hücresel Yenilenme
8-16 saatlik açlık periyodunda, vücut glikojen depolarını kullanmaya başlar. Nature Cell Biology’de yayınlanan bir araştırma (Bagherniya et al., 2021), bu dönemde otofaji mekanizmasının aktifleşmeye başladığını ve hücresel temizlik sürecinin hızlandığını ortaya koymuştur.
16-24 saatlik dönem, metabolik açıdan kritik bir eşiktir. Cell Research dergisinde yayınlanan çalışmalar (Liu et al., 2022), bu süreçte:
- Büyüme hormonu salgısının arttığını
- Otofaji mekanizmasının tam kapasite çalıştığını
- Bağışıklık hücrelerinin yenilenme sürecine girdiğini göstermiştir.
İleri Dönem Metabolik Etkiler
24-72 saatlik açlık periyodunda, vücut derin otofaji sürecine girer. Science Translational Medicine’de yayınlanan bir araştırma (Longo & Mattson, 2022), bu dönemde BDNF (Beyin Kaynaklı Nörotrofik Faktör) seviyelerinin belirgin şekilde yükseldiğini ve nörolojik yenilenmenin hızlandığını göstermiştir.
72 saat ve sonrasındaki süreçte, kök hücre aktivasyonu başlar. Cell Stem Cell dergisinde yayınlanan çalışmalar (Cheng et al., 2023), uzun süreli açlığın kök hücre rejenerasyonunu tetiklediğini ve bağışıklık sisteminin yenilenme sürecini hızlandırdığını belgelemiştir.
Uygulama Önerileri ve Güvenlik
New England Journal of Medicine’de yayınlanan kapsamlı bir derleme (Anton et al., 2021), aralıklı orucun güvenli uygulama sürelerini şöyle belirlemiştir:
16-24 saatlik oruç periyotları sağlıklı yetişkinlerde günlük olarak uygulanabilir. Ancak hormonal bozuklukları olan kişilerde dikkatli olunmalıdır. 24-72 saatlik uygulamalar ayda 1-2 kez yapılabilir. 72 saatten uzun açlık periyotları ise mutlaka tıbbi gözetim altında gerçekleştirilmelidir.
Sonuç
Aralıklı oruç, doğru uygulandığında metabolik sağlık üzerinde olumlu etkileri olan bir beslenme yaklaşımıdır. Ancak her metabolik müdahale gibi, kişiye özel değerlendirme ve gerektiğinde tıbbi gözetim gerektirmektedir.
Kaynakça:
- de Cabo, R., & Mattson, M. P. (2019). Effects of Intermittent Fasting on Health, Aging, and Disease. New England Journal of Medicine.
- Patterson, R. E., & Sears, D. D. (2017). Metabolic Effects of Intermittent Fasting. Annual Review of Nutrition.
- Mattson, M. P., et al. (2020). Impact of intermittent fasting on health and disease processes. Ageing Research Reviews.
- Bagherniya, M., et al. (2021). The effect of fasting on autophagy mechanisms: A systematic review. Nature Cell Biology.
- Liu, K., et al. (2022). Cellular and molecular mechanisms of intermittent fasting in health and disease. Cell Research.
- Longo, V. D., & Mattson, M. P. (2022). Fasting: Molecular Mechanisms and Clinical Applications. Science Translational Medicine.
- Cheng, C. W., et al. (2023). Fasting-Mimicking Diet Promotes Ngn3-Driven β-Cell Regeneration. Cell Stem Cell.
- Anton, S. D., et al. (2021). Safety and Health Effects of Intermittent Fasting. New England Journal of Medicine.
Makaleye Yorum Yaz Rastgele Makale Getir
Makale Arşivi sitesinden daha fazla şey keşfedin
En son gönderilerin e-postanıza gönderilmesi için ücretsiz abone olun.
