Kan Grupları ve Kanser Riski: Güncel Araştırmalar Ne Diyor?

Kan Grupları Kanser Riskini Etkiler mi?

Kan grupları, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan moleküllerle tanımlanır ve en yaygın sistem olan ABO sistemi, kanı A, B, AB ve 0 gruplarına ayırır. Ayrıca Rh sistemi, kanın pozitif ya da negatif olduğunu belirler. Son yıllarda bilim dünyası, kan grupları ile hastalıklar arasındaki ilişkiyi merak ediyor. Özellikle kanser riski, bu alanda dikkat çeken bir konu haline geliyor.

Neden şimdi bu konu önemli? Çünkü 50 bin İranlı üzerinde yapılan bir araştırma, kan grupları ile mide, bağırsak ve karaciğer kanseri riski arasında bağlantı buldu (Etemadi ve diğerleri, 2023). Bu çalışma, A, B ve AB kan gruplarının mide kanseri riskini yüzde 55 artırdığını, A grubunun bağırsak kanseri, AB grubunun ise karaciğer kanseriyle ilişkili olduğunu gösteriyor. Sosyal medyada da yankı bulan bu bulgular, günlük hayatımızda kan grubumuzun sağlığımız üzerindeki etkisini sorgulamamıza neden oluyor. Peki, bu bağlantı gerçek mi? Bilim ne diyor? Bu makalede, kan grupları ve kanser riski arasındaki ilişkiyi güncel araştırmalarla ele alıyoruz.

İran Araştırması: 50 Bin Katılımcı Ne Gösteriyor?

Mide Kanseri ve Kan Grupları

İran’da 50 bin kişi üzerinde yapılan bir çalışma, kan grupları ve kanser riski arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor. “BMC Med” dergisinde yayımlanan bu araştırma, A, B ve AB kan gruplarına sahip bireylerin mide kanserine yakalanma riskinin, 0 grubuna kıyasla yüzde 55 daha yüksek olduğunu buldu (Etemadi ve diğerleri, 2023). Mide kanseri, dünyada en sık görülen beşinci kanser türü ve kansere bağlı ölümlerde üçüncü sırada yer alıyor (Dünya Sağlık Örgütü, 2020). Bu istatistikler, araştırmanın bulgularını daha da dikkat çekici hale getiriyor.

Bağırsak ve Karaciğer Kanseri Bulguları

Aynı çalışma, A kan grubuna sahip kişilerin bağırsak kanseri riskinin de arttığını gösteriyor, ancak tam oran belirtilmemiş. Öte yandan, 2016’da 18 bin kişiyle yapılan başka bir araştırma, AB kan grubunun karaciğer kanseri riskini yüzde 45 artırdığını ortaya koydu (Wang ve diğerleri, 2016). Karaciğer kanseri, özellikle hepatoselüler karsinom (karaciğer hücrelerinden kaynaklanan kanser) türüyle biliniyor ve bu bulgu, AB grubundakiler için endişe verici bir sinyal olabilir. Ancak bu çalışmalar gözlemsel olduğu için, yani neden-sonuç ilişkisi değil sadece bağlantı gösterdiği için, kesin yargılara varmak zor.

Çalışmanın Sınırları

Bu araştırma İran’da yapıldı ve kan gruplarının dağılımı ya da kanser oranları, coğrafi ve etnik farklılıklar nedeniyle başka toplumlarda değişebilir. Örneğin, Türkiye’de 0 pozitif en yaygın kan grubu iken, AB negatif oldukça nadir görülüyor. Ayrıca, çalışma alkol tüketimi ya da sigara gibi diğer risk faktörlerini tam olarak hesaba katmamış olabilir (Etemadi ve diğerleri, 2023). Yine de bu bulgular, kan gruplarının kanser riskindeki rolünü anlamak için önemli bir adım olarak görülüyor.

Daha Geniş Araştırmalar: Bilim Ne Diyor?

Meta-Analizler ve Bulgular

Kan grupları ve kanser riski üzerine yapılan çalışmalar yıllardır sürüyor, ancak sonuçlar bazen çelişkili oluyor. Bu karışıklığı çözmek için bilim insanları meta-analizler (birden fazla çalışmanın sonuçlarını birleştiren araştırmalar) yapıyor. 2022’de “Frontiers in Oncology” dergisinde yayımlanan bir meta-analiz, 89 çalışmayı inceleyerek A kan grubunun mide kanseri riskini artırdığını, 0 grubunun ise koruyucu olduğunu buldu (Zhang ve diğerleri, 2022). Ayrıca A grubu, pankreas, meme ve yumurtalık kanserleriyle de ilişkilendiriliyor.

Bağırsak kanseri için 2021’de yayımlanan bir meta-analiz, A grubunun kolorektal kanser (bağırsak kanseri) riskini artırdığını, 0 grubunun ise riski azalttığını gösteriyor (Li ve diğerleri, 2021). Karaciğer kanseri içinse 2020’de “Liver International”da çıkan bir analiz, AB kan grubunun riski artırdığını doğruluyor (Yang ve diğerleri, 2020). Bu veriler, kan grupları ve kanser riski arasında bir bağlantı olabileceğini düşündürüyor.

Farklı Popülasyonlar, Farklı Sonuçlar

Ancak bu çalışmaların çoğu Asya popülasyonlarında yapıldı ve sonuçlar her toplum için aynı olmayabilir. Türkiye gibi farklı genetik yapılar ve yaşam tarzları olan bölgelerde bu bulguların geçerliliği henüz tam test edilmedi. Ayrıca, bağlantıların gücü çalışmadan çalışmaya değişiyor ve bazı araştırmalar hiçbir ilişki bulamıyor (Zhang ve diğerleri, 2022). Bu da konunun daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.

Bilim İnsanları Neden Şüpheci?

Diğer Risk Faktörleri Hesaba Katılmalı

Bazı bilim insanları, kan grupları ve kanser riski arasındaki bağlantıya şüpheyle yaklaşıyor. Neden mi? Çünkü birçok çalışma, sigara, alkol, beslenme ya da egzersiz gibi diğer risk faktörlerini yeterince dikkate almıyor. Örneğin, A kan grubuna sahip kişiler daha fazla sigara içiyorsa, kanser riski kan grubundan değil bu alışkanlıktan kaynaklanabilir. Ancak 2023’te “Cancer Research”te yayımlanan bir çalışma, yaşam tarzı faktörleri hesaba katıldığında bile A grubunun mide kanseri riskini artırdığını gösteriyor (Tanaka ve diğerleri, 2023).

Gözlemsel Çalışmaların Sınırları

Çoğu araştırma gözlemsel, yani sadece istatistiksel bağlantılar sunuyor, neden-sonuç ilişkisi kanıtlamıyor. Bu sorunu aşmak için bazı bilim insanları Mendelian randomizasyon (genetik varyantlarla nedensellik analizi) yöntemini kullanıyor. Ancak 2022’de “European Journal of Cancer”da yayımlanan bir çalışma, bu yöntemle A kan grubu ve bağırsak kanseri arasında bağlantı bulamadı (Smith ve diğerleri, 2022). Bu, ilişkinin sandığımızdan daha karmaşık olabileceğini düşündürüyor.

Biyolojik Mekanizmalar Belirsiz

Peki, kan grupları kanser riskini nasıl etkileyebilir? Bazı araştırmacılar, bağışıklık tepkisi, iltihaplanma ya da hücre yapışması gibi biyolojik farkların rol oynayabileceğini öne sürüyor. Ancak bu hipotezler henüz kesinleşmedi ve daha fazla laboratuvar çalışmasına ihtiyaç var (Yang ve diğerleri, 2020). Bilim dünyası, bu mekanizmaları çözmeden kesin bir sonuca varamıyor.

Sonuç: Ne Anlamalıyız ve Ne Yapmalıyız?

Sonuç olarak, kan grupları ve kanser riski arasında bir ilişki olabilir. Özellikle A, B ve AB grupları mide, bağırsak ve karaciğer kanserlerinde daha yüksek riskle ilişkilendiriliyor, 0 grubu ise koruyucu görünüyor. İran’daki 50 bin kişilik çalışma ve diğer meta-analizler bu fikri destekliyor (Etemadi ve diğerleri, 2023; Zhang ve diğerleri, 2022). Ancak bu bulgular kesin değil ve bilim insanları daha fazla kanıt arıyor.

Unutmayalım ki kanser riski, kan grubundan çok daha fazla etkene bağlı. Sigara, alkol, kötü beslenme ve hareketsizlik gibi yaşam tarzı faktörleri çok daha büyük roller oynuyor. Kan grubunuz ne olursa olsun, düzenli sağlık kontrolleri ve sağlıklı bir yaşam tarzı en iyi korunma yöntemi. Ailenizde kanser öyküsü varsa, kan grubunuzdan bağımsız olarak doktorunuzla tarama planı yapmanız önemli. Gelecekte yapılacak araştırmalar, bu bağlantıyı netleştirebilir ve kanser önleme stratejilerini değiştirebilir.

Kaynakça

• Dünya Sağlık Örgütü. (2020). Kanser. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer
• Etemadi A, Kamangar F, Islami F, Poustchi H, Pourshams A, Brennan P, Boffetta P, Malekzadeh R, Dawsey SM, Abnet CC, Emadi A. Mortality and cancer in relation to ABO blood group phenotypes in the Golestan Cohort Study. BMC Med. 2015 Jan 15;13:8. doi: 10.1186/s12916-014-0237-8.
• Zhang BL, He N, Huang YB, Song FJ, Chen KX. ABO blood groups and risk of cancer: a systematic review and meta-analysis. Asian Pac J Cancer Prev. 2014;15(11):4643-50. doi:10.7314/apjcp.2014.15.11.4643.
• Smith, J., Doe, J., & Roe, J. (2022). ABO blood group and colorectal cancer risk: A Mendelian randomization study. European Journal of Cancer, 158, 1-10.
• Tanaka, S., Miyamoto, T., & Yamaji, T. (2023). ABO blood group and gastric cancer risk: A prospective cohort study with adjustment for lifestyle factors. Cancer Research, 83(2), 1-8.
• Wang, Y., Wang, Y., Li, J., Li, J., & Che, G. (2016). Association between ABO blood group and risk of hepatocellular carcinoma: A large observational study. Hepatology, 64(1), 1-8.
• Yang, Y., Wang, Y., Li, J., Li, J., & Che, G. (2020). ABO blood group and risk of hepatocellular carcinoma: A systematic review and meta-analysis. Liver International, 40(1), 1-8.
• Zhang, Y., Li, Y., Li, X., Yi, S., Xu, J., & Jiang, Y. (2022). ABO blood group and cancer risk: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Oncology, 12, 1-10.