COVID-19 Sonrası Spike Proteinlerinin Beyin ve Vücut Üzerindeki Uzun Vadeli Etkileri

COVID-19 pandemisi, dünya genelinde sağlık sistemlerini derinden etkileyen bir kriz haline geldi. Virüsün yayılmasıyla birlikte, birçok insanın yaşadığı uzun süreli semptomlar, “uzamış COVID” (Long COVID) olarak adlandırılmaktadır. Uzamış COVID, enfeksiyondan sonra haftalar, aylar veya yıllar süren çeşitli sağlık sorunlarını içermektedir. Bu makalede, uzamış COVID’in nörolojik etkileri ve bu durumun neden olduğu potansiyel sağlık sorunları ele alınacaktır.

Uzamış COVID ve Nörolojik Etkileri

Spike Proteinlerin Rolü

Prof. Dr. Ertürk’ün yaptığı araştırmalara göre, SARS-CoV-2 virüsünün spike proteinleri, enfeksiyondan yıllar sonra bile beyin dokusunda kalabilmektedir. Bu proteinlerin beyin yüzeyine geçişi, inflamasyon (iltihaplanma) ve damar bozukluklarına yol açarak nörolojik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir[1]. Özellikle Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların yanı sıra depresyon ve şizofreni gibi psikiyatrik bozuklukların artışı gözlemlenmektedir.

Uzun Süreli Semptomlar

Uzamış COVID’in belirtileri arasında yorgunluk, hafıza kaybı ve “beyin sisliği” (brain fog) gibi bilişsel sorunlar yer almaktadır. Araştırmalar, COVID-19 geçiren bireylerin %40’ının uyku düzenlerinde önemli değişiklikler yaşadığını göstermektedir[6]. Bu durum, bilişsel işlevleri olumsuz etkileyerek günlük yaşamı zorlaştırmaktadır.

Virüsün Vücutta Yayılımı

Varyantların Etkisi

Delta ve Omicron varyantları, virüsün vücutta daha geniş bir alana yayılmasına neden olmaktadır. Ertürk’ün belirttiği gibi, bu varyantlar beyin dahil olmak üzere birçok dokuya ulaşma kapasitesini artırmaktadır[1]. Bu durum, genç bireylerde bile erken yaşta kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.

Spike Protein Birikimi

Spike proteinlerinin vücutta birikmesi, kalp hastalıklarının artışında önemli bir faktör olarak görülmektedir. Aşılanan bireylerde spike protein birikiminin %50 oranında azaldığı tespit edilmiştir[1]. Ancak kalan %50’lik kısım ile nasıl başa çıkılacağı henüz belirsizdir.

Uzamış COVID’in Psiko-Sosyal Etkileri

Psikolojik Sorunlar

COVID-19 sonrası dönemde anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunların arttığı gözlemlenmiştir. Araştırmalar, COVID-19 geçiren bireylerin %20-30’unun psikiyatrik bozukluklar geliştirdiğini göstermektedir[4]. Bu durum, hem bireyler hem de toplum için önemli sosyal ve ekonomik sonuçlar doğurabilir.

Sosyal Destek İhtiyacı

Uzamış COVID ile mücadele eden bireyler için sosyal destek sistemlerinin güçlendirilmesi gerekmektedir. C-support gibi organizasyonlar, bu hastalığın etkilerini azaltmak için çeşitli destek hizmetleri sunmaktadır[2].

Tedavi Yöntemleri ve Araştırmalar

Mevcut Tedavi Seçenekleri

Uzamış COVID’in tedavisi için henüz kesin bir yöntem bulunmamaktadır. Ancak bazı araştırmalar, mRNA aşılarının spike protein birikimini azaltmada etkili olduğunu göstermektedir[1]. Ayrıca yeni antiviral ilaçların da uzun süreli semptomların azaltılmasında potansiyel faydaları olabileceği düşünülmektedir[5].

Gelecek Araştırmalar

Uzamış COVID üzerine yapılan araştırmaların devam etmesi önemlidir. NINDS (National Institute of Neurological Disorders and Stroke), uzun süreli semptomların biyolojik temellerini anlamak için çeşitli çalışmalar yürütmektedir[6]. Bu tür araştırmalar, gelecekte etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.

Sonuç

COVID-19’un uzamış etkileri, sağlık sistemleri üzerinde ciddi baskılar oluşturmaktadır. Spike proteinlerinin beyin üzerindeki kalıcı etkileri ve nörolojik hastalıklarla olan ilişkisi, bu sorunun ciddiyetini ortaya koymaktadır. Uzamış COVID’in tedavisi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır; bu nedenle sağlık politikalarının bu durumu dikkate alması gerekmektedir.

Kaynakça:

• Ertürk, A., & Helmholtz Munich. (2024). Long COVID: SARS-CoV-2 Spike Protein Accumulation Linked to Long-Lasting Brain Effects. Cell Host & Microbe. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
• RIVM. (2024). Long COVID Study – RIVM. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
• Nature Medicine. (2024). Long COVID science, research and policy. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
• NINDS. (2024). COVID-19 and the Nervous System. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
• The Lancet Psychiatry. (2021). 6-month neurological and psychiatric outcomes in 236 379 survivors of… Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.

Referanslar:

• [1] https://www.helmholtz-munich.de/en/newsroom/news-all/artikel/long-covid-sars-cov-2-spike-protein-accumulation-linked-to-long-lasting-brain-effects
• [2] https://www.rivm.nl/en/coronavirus-covid-19/research/long-covid
• [3] https://www.bangkokinternationalhospital.com/health-articles/disease-treatment/covid-19-and-neurological
• [4] https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(21)00084-5/fulltext
• [5] https://www.nature.com/articles/s41591-024-03173-6
• [6] https://www.ninds.nih.gov/current-research/coronavirus-and-ninds/covid-19-and-nervous-system
• [7] https://www.nature.com/articles/s41591-022-02001-z