Uzun Süre Oturmanın Beyin Sağlığına Etkileri ve Alzheimer Riski

Günümüzde teknolojinin hızlı gelişimiyle birlikte uzun süre oturma alışkanlığı yaygınlaşmış durumda. İşyerlerinde, evlerde ve hatta boş zamanlarda bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve televizyonlar başında geçirilen saatler, sağlığımız üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Yeni bir araştırmaya göre, uzun süre oturmanın sadece fiziksel sağlığı değil, beyin sağlığını da olumsuz yönde etkileyebileceği ortaya çıkıyor (Gogniat & Jefferson, 2025). Bu bulgu, özellikle 50 yaş üstü bireyler için endişe verici bir durum. Araştırmaya göre, uzun süre oturmak beynin küçülmesine ve bilişsel fonksiyonların zayıflamasına yol açabilir, bu da Alzheimer hastalığı gibi demans türlerine yakalanma riskini artırabilir. Hatta, haftada en az 150 dakika egzersiz yapma hedefine ulaşanlar bile, uzun süre oturduklarında bu olumsuz etkilerden kaçamıyor.

Uzun Süre Oturmanın Beyin Sağlığına Etkisi

Araştırma, 50 yaş ve üstü 404 gönüllü üzerinde yapıldı ve katılımcıların bir hafta boyunca sensörlerle izlendiği bir çalışmaydı. Sonuçlar, uzun süre oturan bireylerin beyinlerinde, özellikle hafıza için kritik öneme sahip hipokampus bölgesinde incelme olduğunu gösterdi. Hipokampus, Alzheimer hastalığında erken dönemde etkilenen alanlardan biridir. Çalışmaya katılanların %87’si haftada en az 150 dakika egzersiz yapma hedefine ulaşmasına rağmen, uzun süre oturduklarında beyin hacminde azalma ve bilişsel fonksiyonlarda düşüş gözlendi. Bu bulgu, egzersizin önemini azaltmadan, aynı zamanda oturma süresini azaltmanın da beyin sağlığı için kritik olduğunu vurguluyor (Gogniat & Jefferson, 2025).

Araştırmanın Detayları

Araştırma, Vanderbilt Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve Seul Ulusal Üniversitesi’nden bilim insanları tarafından yürütüldü. 404 gönüllü, 50 yaş ve üstü bireylerden oluşuyordu. Katılımcılar, bir hafta boyunca bel bağlayıcı sensörlerle izlendi ve oturma, ayakta durma ve yürüme gibi aktiviteleri kaydedildi. Ayrıca, katılımcıların beyin görüntüleme taramaları yapıldı ve bilişsel testler uygulandı. Araştırmacılar, oturma süresi ile beyin hacmi ve bilişsel fonksiyonlar arasındaki ilişkiyi analiz etti. Sonuçlar, uzun süre oturan bireylerin, özellikle hipokampus bölgesinde beyin hacminde azalma gösterdiğini ortaya koydu (Gogniat & Jefferson, 2025).

Bulgular ve Sonuçları

Araştırmanın en çarpıcı bulgusu, uzun süre oturmanın beyin sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği ve bu etkinin egzersizle tamamen önlenemeyebileceğiydi. Katılımcıların %87’si haftada en az 150 dakika egzersiz yapıyordu, ancak yine de uzun süre oturduklarında beyin hacminde azalma ve bilişsel fonksiyonlarda düşüş gözlendi. Araştırmacılar, oturma süresi ile hipokampus hacmi arasında negatif bir ilişki buldu; yani, daha fazla oturan bireylerde hipokampus daha küçüktü. Bu bulgu, özellikle Alzheimer hastalığı için genetik yatkınlığı olan bireyler için daha da önemliydi, çünkü bu grupta oturma süresi ile beyin sağlığı arasındaki ilişki daha güçlüydü (Gogniat & Jefferson, 2025).

Alzheimer ve Oturma Süresi Arasındaki Bağlantı

Alzheimer hastalığı, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir demans türüdür. Amerika Birleşik Devletleri’nde, 2025 yılında 65 yaş ve üstü 7.2 milyon Amerikalı Alzheimer hastalığıyla yaşamaktadır ve bu sayı 2060 yılına kadar 13.8 milyona çıkması beklenmektedir (Alzheimer’s Association, 2025). Hastalığın erken dönemlerinde hipokampus gibi beyin bölgeleri etkilenir, bu da hafıza kaybına yol açar. Araştırma, uzun süre oturmanın hipokampusu incelttiğini ve bu nedenle Alzheimer riskini artırabileceğini öne sürüyor. Ayrıca, çalışma, genetik yatkınlığı olan bireylerde bu riskin daha da yüksek olduğunu belirtiyor. Ancak, araştırmacılar, oturma ve beyin sağlığı arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi kurulamadığını, ancak inaktivitenin beynin yaşlanma sürecini hızlandırabileceğini vurguluyor (Gogniat & Jefferson, 2025).

Uzman Görüşleri

Araştırmanın yazarları ve diğer uzmanlar, bulguların önemini vurguluyor. Vanderbilt Üniversitesi Tıp Merkezi’nden Dr. Angela Jefferson, “Egzersizin beyin sağlığı için önemini biliyoruz, ancak bu çalışma, oturma süresini azaltmanın da en az egzersiz kadar önemli olduğunu gösteriyor, özellikle Alzheimer için genetik risk taşıyanlar için” diyor. Nörolog Dr. Marissa Gogniat ise, “Uzun süre oturmanın beyne zarar verdiğini gösteren bu bulgular, günlük alışkanlıklarımızı gözden geçirmemiz gerektiğini gösteriyor” şeklinde yorumluyor. Uzmanlar, hem fiziksel hem de zihinsel sağlık için düzenli egzersizin yanı sıra, oturma süresini en aza indirmenin de kritik olduğunu belirtiyor (Gogniat & Jefferson, 2025).

Sağlıklı Yaşam İçin Tavsiyeler

Araştırma sonuçları, uzun süre oturmanın beyin sağlığına zarar verdiğini gösterdiğinden, günlük alışkanlıklarımızı değiştirmemiz gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, oturma süresini azaltmak için şu tavsiyelerde bulunuyor:

• Her saat başı 5-10 dakika arası kısa yürüyüşler yapmak.
• Ayakta çalışma masaları kullanmak veya ayakta durarak çalışmayı teşvik etmek.
• Gün içinde düzenli aralıklarla mola vermek ve hareket etmek.
• Evde veya işyerinde merdiven kullanmak yerine asansör kullanmamak.
• Boş zamanlarda daha fazla fiziksel aktiviteye katılmak, örneğin yürüyüş, yüzme veya bisiklet sürmek.

Ayrıca, düzenli egzersizin de beyin sağlığı için kritik olduğunu unutmamak gerekir. Dünya Sağlık Örgütü, yetişkinlerin haftada en az 150 dakika orta şiddetli aerobik egzersiz yapmasını öneriyor (World Health Organization, 2020).

Tablo: Uzun Süre Oturmanın Beyin Sağlığına Etkileri

Faktör	Etkisi	Önlem
Hipokampus Hacmi	Uzun süre oturma, hipokampus bölgesinde incelmeye yol açar.	Her saat başı kısa yürüyüşler yaparak oturma süresini azaltın.
Bilişsel Fonksiyonlar	Oturma süresi arttıkça bilişsel performans düşer.	Düzenli egzersiz yapın (haftada 150 dakika orta şiddetli aerobik aktivite).
Alzheimer Riski	Genetik yatkınlığı olanlarda risk daha yüksek.	Aktif bir yaşam tarzı benimseyin ve genetik risk faktörlerini değerlendirin.
Egzersizin Etkisi	Egzersiz, oturmanın zararlarını tamamen önleyemeyebilir.	Oturma süresini azaltmaya odaklanın, egzersizle birlikte.

Sonuç

Sonuç olarak, yeni araştırma, uzun süre oturmanın beyin sağlığına zarar verdiğini ve Alzheimer hastalığı riskini artırabileceğini gösteriyor. Bu bulgu, özellikle 50 yaş üstü bireyler için endişe verici bir durum. Ancak, oturma süresini azaltarak ve düzenli egzersiz yaparak, beyin sağlığımızı koruyabilir ve Alzheimer hastalığı riskini azaltabiliriz. Bu nedenle, günlük rutinlerimizi gözden geçirerek daha aktif bir yaşam tarzı benimsemek, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığımız için kritik öneme sahip.

Makaleye Yorum Yaz Rastgele Makale Getir