Köpek Dili ve Edebiyatı

Bir köpeğin duygu deneyiminin bir insanınkine benzer olup olmadığı  konusunda pek çok tartışma var. Bu soruyu tam anlamıyla yanıtlayamasakta bilim, köpeğin beyninin nasıl çalıştığına dair anlayışımızı artırmaya yardımcı oluyor ve köpeğin duygusal dünyasına büyüleyici bir bakış  açısı getiriyor. Köpekler duygusal varlıklardır. Evet bu doğru. Ancak böyle olmaları duygusal deneyimlerini insana benzer terimlerle açıklayacakları anlamına gelmiyor.

Bu şekilde ki bir tutum köpeğin gerçekte ne hissettiğini yanlış anlamamıza neden olur. Peki köpeğimizin duygusal durumları nasıl ifade eder, onu anlamada neleri ölçüt olarak alacağız? Köpeğinizin sallanan kuyruğu veya uyarı havlamaları, bir dizi duygu yaşadığının kanıtıdır, ancak bizimki kadar karmaşık mı?

Hayvan davranışları uzmanı Danielle Beck’ten bu şu şekilde özetliyor: Son yıllarda, bilim adamları ve davranış uzmanları neredeyse tüm köpek sahiplerinin zaten bildiği bir şeye ikna oldular: Köpeklerin insanlarla aynı duyguları deneyimlediklerine.

Danielle, “Köpeklerde bizimle aynı duyguları düzenleyen nörotransmiterler var” diye açıklıyor. Kesinlikle neşe, zevk ve korku hissediyorlar ama onları farklı algılıyorlar. Bunun nedeni, duyguların işlendiği serebral korteksin insan beyninde çok büyük olmasıdır. Bir köpeğin beyni çok daha küçük olduğundan işlemin daha basit olması muhtemeldir. ”Psikolog Stanley Coren de aynı fikirde: Köpeklerin kesinlikle Danielle’in tarif ettiği temel duygulara sahip olduğuna, ancak muhtemelen suçluluk, gurur ya da utanç gibi duygulara sahip olmadığına  – birçok sahibinin düşündüğüne rağmen! – inanıyor. Köpekler ayrıca insanlardan daha hızlı gelişir, bu nedenle tam duygusal aralıkları yaklaşık dört ila altı aylık olduğunda tamamlanır. Ve insanların bir şeyleri aşırı düşündüğü yerlerde, köpekler anı yaşar ve basitçe hissederler. Yıllarca insanlarla birlikte yaşamanın ve çalışmanın, köpeklere insan duygularının giderek daha keskin bir şekilde anlaşılmasını sağlar. Güney Afrika’da Veterinary Journal’da yayınlanan bir araştırma, köpeklerin insanlarla oynadıklarında kan basıncının biraz düştüğünü ve oksitosin ve dopamin gibi ‘iyi hissettiren’ kimyasalların seviyelerinin yükseldiğini buldu. Antrozoolog Dr. John Bradshaw In Defence of Dogs adlı kitabında, “Bu, birçok sahibinin tarif ettiği ve köpeklerine değer verdiği ‘ koşulsuz sevginin ‘ kökeninde yatıyor” diyor.

Köpeklerinde temel duygulara sahip olduğu kanıtlanmış bir gerçek. İnsanlar gibi depresif hissettiği dönemlerden geçebilir. Doğrudan bizlere sıkıntılarını aktaramazlar bir takım davranışsal belirtiler ile onları anlayabilir ve yardımcı olabiliriz.

Bir Köpek Mutsuzsa :

1) Saldırgan olur. Köpekler bilindiği üzere arkadaş canlısı yaratıklardır. Ancak son zamanlarda oynuncaklarına, size, evdeki bir şeye karşı normalden sert ve zarar verici bir tutumla davranıyorsa duygusal problemlerden kaynaklanan bir davranış olabilir

2) Değişken iştah. Üzgün bir köpek yeme sevincini kaybedebilir. Bazı durumlarda terside olağandır. Bizim gibi sorunları unutmak için daha fazla yemek yiyebilir. Köpeğinizin kilosunda artış veya azalış olması yani bir değişiklik gözlenmesi onun ruh durumu hakkında bize bilgi verir.

3) Sürekli Uyku. Köpeğinizin olağan uyku düzeninin farklılaşması gözlenmeye değerdir. Daha az uyuması ya da vaktini uykula geçirmesi mutsuz olmasına işaret olabilir. Örneğin dışarı çıkıp geri dönüşünüzde sizi gözlerken artık köpeğiniz eve geldiğinizde hala yorgunsa ve varlığınıza zar zor yanıt veriyorsa, bir sorun olabilir

4) Pençe yalama. Köpekler için pençelerini yalamak genellikle sakinleşmenin bir yoludur.

5) Gizlenme. Köpekler sahiplerinin ilgisini sever. Birdenbire yalnız kalmak istiyorlarsa, bir sebebi olmalı. Örneğin bir dolapta dış dünyadan saklanıyor ve çekiliyorsa, bu iki sorundan birini gösterebilir: hastalık veya mutsuzluk

Bir Köpek Mutluysa Şunları Gözlemleriz:

1) Göz teması Nazik ve sevgi dolu göz teması kesinlikle yakın bir bağ ve ilişkinin işaretidir.Ve tabiki onun mutlu olduğuna bir işaret. 

2) Rahatlamış ağız ve kulaklar. Köpeğinizin ağzı gevşediğinde, yani sıkılmadığında veya nefes nefese kaldığında, genellikle sakin ve rahattır. Ağzı biraz açık olabilir, böylece yavaşça nefes alabilir ve hatta size gülümsüyormuş gibi görünebilir. Gözler bazen gerçekten parlıyor ve köpek gözle görülür şekilde neşeyle püskürüyor.Bunlara ek arkadaş canlısı, nazik bir görünüm ve sallanan bir kuyruk eşlik eder.

3) Kuyruk sallama. Bunu ayrıca ele almak gerekir. Çünkü kuyruğun sallamanması otomatik olarak neşe anlamına gelmez. Sallanmanın biçimi gerginliği veya heyecanı da gösterebilir.Yeni bir canlıyla karşılatığında kuyruğunu hafif hafif sallarlar. Amacı karşısındakinin tepkisini ölçmektir.Geniş geniş ise sallanma arkadaş canlısıdır.Yukarı kalkmış ileri geri ve hızlı bir şekilde sallanıyorsa tehdit içerir.

4) Neşeli hareketler. Köpekler mutlu olduklarında sahiplerinin bacaklarına heyacanla koşarlar. Sizinle daha fazla iletişim kurmak, oyun oynamak ister. Oyun oynamak istediklerinde vücudun ön kısımlarını aşağıya doğru indirirler ve gövdenin arka kısmı yukarı doğru gerilir. Köpeklerin de tıpkı bizim gibi vücutları ile beyinleri arasında bağlantı kuran bir sinir sistemleri vardır. Bunun anlamı korkuyu hissederler.

Köpeklerde korku iki geniş kategoriye ayrılabilir: Genetik, yani önceden programlanmış, ilkel korkular veya köpeğin kötü deneyimler yaşadığı için edindiği korkular olabilir. Genetik nedenler, örneğin, yırtıcı hayvanların dik yürümesi korkusu, vurulma korkusu veya özel sesler veya terk edilme korkusunu içerir.

Peki biz bunu dışarıdan nasıl anlarız? En temel anlama yolu iletişimde ki yeri ve önemi de fazlaca olan kuyruğu gözlemlemek: Kuyruklarını bacakları arasına kıstırmasıBaşka dikkat edeceğimiz unsurları sıralarsak:

✔ Nefes nefeselik & Normaldan fazla salya

✔Titremek

✔Bu fiziksel bir eylemdir.

✔Yerleşememe 

✔Korku bazı köpeklerin bir türlü rahat duramamasına bazılarında donuk bir pozisyon almasına neden olabilir. 

✔Saklanmaya çalışılıyor

✔Bazıları olabildiğince küçük görünmek için çömelir, bazıları tam bir teslimiyet sinyali vermek için sırtüstü döner.

✔Onların dikkatini çekemeyecek kadar dikkatinin dağılması

✔Dudaklarını yalama

✔Dudakları gergindir, onları yalayabilir veya esneyebilir 

✔İştahsızlık

✔Balina gözü (gözlerin beyazlarını gösterir)

✔Bir pençeyi kaldırmak

✔Düşük vücut dili

✔Hiperaktivite

✔Tuvalet eğitimi kaybı

✔Korku anında kendilerini kontrol edemezler ve idrar kaçırma görülebilir.Bunun tam zıttı da mümkündür tuvalete çıkamaması.Bu durum başka ruhsal durumlarla da ilişikili olduğu için başka etkileri de gözlemlemek gerekir.

✔Hırıltı

✔Saldırganlık görülür.  Köpeğin öfkesini vücut dili aracılığıyla anlamak hem onu sakinleştirmemizi sağlar hem de bizi olası yaralanmalardan korur. Öfkeli bir köpekte neler gözlemlenir?

✔Kızgın bir köpek, kendisini olabildiğince büyük ve tehlikeli kılar ve dik ve sert durur.

✔Kürkü, özellikle boynunun arkasındaki saç ve sırtındaki kürk dikilebilir.

✔Gözleri sabit ve gözünü kırpmıyorsa

✔Alnı çatık ve gergindir ve bazen kulakları kafasına yaslanır.

✔Ağzı sonuna kadar açık, dudakları gergin ve kasılmış. Burnu kırışıktır ve dişlerini gösterir.

✔Kuyruğunu çok hareketsiz tutar ve ağırlığı ileri kaydırılarak saldırmaya hazırdır.      

Köpekler, tıpkı bizim gibi, endişeleri veya zorlukları çözüldüğünde, özellikle de onunla birlikte gelen gerçek bir tehlike ve korkunun üstesinden geldiklerinde rahatlarlar. Rahat bir köpekte şunlar gözlemlemlenir: Burundan kuyruğa kadar vücutta gözle görülür bir gerilim düşüşü vardır. Gözler yumuşar ve kulaklar gevşer.

Bazı köpekler esniyor, bazı köpekler başlarını eğiyorlar göz temasından kaçınıyorlar ve derin nefes aldıkları izlenimini veriyorlar. Daha dışa dönük köpekler titreyebilir, uzağa uzanabilir veya öfori (coşku, kişinin hoşnutluk duyduğu ve kendisini iyi hissettiği bir ruhsal durumdur) ve rahatlama göstermek için kısa bir süre koşabilir Köpeklerde strese ne sebep olabilir.

Tamamen normal olarak algıladığımız şeylerin çoğu bir köpeğin paniğe kapılmasına veya korkmasına neden olabilir. Yüksek sesli televizyon, bir ambulans sireni, havai fişekler veya caddede ki bir kalabalık: Olası stres nedenleri çeşitlidir ve çoğu zaman insanlar tarafından hemen anlaşılamaz. Asıl soru ise biz bu durumu nasıl anlarız?

✔Aşırı havlama

✔Cildinde alerji oluşması

✔Karın bölgesinde, koltuk altlarında,arka bacaklarda ortaya çıkan kızarıklıklar veya sivilceler

✔Kötü koku

✔Çok stres altında deriden koku alınabilir.

✔Tahrip etmek 

Bu köpekler için alışılmış bir davranış olmasına karşın stres halinde üzerinde ki gerginliği atmak için yastıkları parçalayabilir. Evde bulduğu şeyleri çiğneyip, kemirip, parçalamak suretiyle stresi kontrol etmeye çalışır. Dikkat edilmelidir ki stres istemsiz oluşur. İnsanların da stres anında çenesini sıkması ve bunun gibi davranışlardan vazgeçmesi kolay değildir.

Kuyruğun iletişimde önemi çok fazla ama insanlar genelde kuyruğunu sallayan bir köpeği iyi niyetli, mutlu olduğunu düşünür. Aksi bir durumla karşılaştığında şaşırır. Aslında köpekler, sevinçten, tehdide, korkudan güvensizliğe kadar çok farklı duygusal durumları iletmek için kuyruklarını sallarlar. Bu nedenle, köpeğin kuyruğunun yüksekliği, hareket açıklığı gibi sinyallerin yanı sıra duruş gibi vücudun diğer bölümleriyle iletişim kurduğu sinyallere dikkat etmek önemlidir.

Genel olarak , yüksek bir kuyruk kendinden emin bir duruş gösterirken , alçak bir kuyruk daha çok güvensizliği gösterir. Ancak kuyruk yüksekliğini değerlendirirken, dinlenirken köpeğin kuyruğunun olağan pozisyonuna dikkat etmek de önemlidir, çünkü bazı köpekler (Spitz gibi) rahat olduklarında bile kuyruğu yüksekte tutar.

Bir diğer önemli nokta kuyruğun hareket hızıdır:  Daha hızlı bir hareket, daha yüksek bir uyarılmayı gösterir. Köpekler kuyruklarını titreşime benzeyecek kadar hızlı  hareket ettirdiklerinde çok heyecanlıdırlar. Kuyruğun gevşemiş mi yoksa gergin mi olduğuna da karar vermeliyiz. Köpeğin kuyruğu geniş ve rahat bir halde ise muhtemelen kuyruğu ile daire çizerek veya kalçalarını kıpırdatarak arkadaş canlısı ve eğlenceli bir duruş sergiler. Aksine endişeli veya sinirli bir köpek kuyruğunu aşağıda tutma ve sert bir şekilde hareket ettirme eğilimindedir. Hareket gergin ve hızlıysa kuyruk yukarıdaysa köpek tehditkar bir duruş sergileyecektir.

Son zamanlarda yapılan araştırmalar, kuyruk sallamanın mesajını anlamak için dikkate alınması gereken başka bir husus olduğunu göstermiştir: kuyruğun yönü. Dolayısıyla, sağa doğru hareket eden bir kuyruk, sola hareket eden bir kuyrukla aynı değildir. Bu asimetrik kuyruk hareketi, bilim adamlarının beynin lateralizasyonu olarak adlandırdığı bir konsepte bağlıdır. Daha fazla sola hareket etmek sağ yarımkürenin etkinleştirildiğini gösterirken sağa doğru hareket etmek sol yarımkürenin etkinleştirildiği anlamına gelir.

Serebral hemisferlerin aktivasyonu, köpeğin neye baktığına bağlıdır: Sol taraf, hayvan pozitif uyarılma durumundayken aktive olurken , sağ taraf, köpeğin durumdan kaçınma eğilimi ile ilişkilidir. Çoğu zaman, tanıdıkları insanlara bakan köpekler kuyruklarını sağa hareket ettirirken, korkmuş olanlar kuyruklarını sola kaydırır.

Düşük, yuvarlanan bir homurtu hoş bir memnuniyet belirtisidir. Yumuşak hırıltılar genellikle eğlenceli hırıltılardır; köpeğin genel duruşunu dikkate alarak değerlendirir. Oynak hırıltılara genellikle heyecanlı havlamalar eşlik eder.