Bir Bu Eksikti…

Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei, Trump benzeri serbest piyasa ve devleti küçültelim delisi bir anarko kapitalist.

El País’te çıkan yazıda, Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei’nin hükümetinin, “gelecekteki suçları tahmin etmek” için yapay zekâ (YZ) temelli bir güvenlik birimi kurduğu belirtiliyor. Bu birim, sosyal medyayı izlemek, güvenlik kameralarından görüntü analizi yapmak, drone ve yüz tanıma teknolojileriyle suç öncesini tespit etmeye çalışmak gibi adımlar içeriyor.

Steven Spielberg’in

Minority Report (Azınlık Raporu) filmindeki “PreCrime” (Ön Suç) birimi gibi, bu sistemler suç işlenmeden önce müdahale etmeyi hedefler. Peki, bu teknoloji gerçekte nasıl mümkün olabilir?

1. Veri Toplama: Sosyal Medya ve Kamera Görüntüleri

Açık sosyal platformlardan, uygulamalardan, internetten veri toplama.

Güvenlik kamera görüntülerinde yüz tanıma ve olağan dışı davranış analizi.

Dronelar aracılığıyla hava gözetimi.

2. Makine Öğrenimi ve Geçmiş Veriye Dayalı Analiz

Tarihsel suç verileri analiz edilerek hangi koşulların suç oranını artırdığı bulunmaya çalışılır.

Bu, suçun ne zaman veya nerede olabileceğini öngörebilen istatistiksel modeller üretir.

3. Model Kurma – Öngörüsel (Predictive) Analiz

YZ sistemi, coğrafi, zamansal ve davranışsal desenlere göre “yüksek riskli” alanları belirler.

Bu sistemler “kesin suç gelecektir” demek yerine “şu senaryolarda suç olasılığı yüksektir” demeye çalışır.

4. Tepki ve Müdahale

Tahmin edilen risk durumunda güvenlik personeli, drone, robot gibi araçlarla müdahale edebilir.

Filmde suç gerçekleşmeden durdurmak gibi dramatik olsa da, gerçekte bu adım daha sınırlı bir şekilde gerçekleşir.

Yapay zekânın psikoloji anlayışı eksikliği: İnsan davranışlarını tam anlamıyla yorumlayamaz; yalnızca istatistiksel korelasyon sunar.

Şeffaflık ve denetim eksikliği: Bu sistemin nasıl çalıştığına dair bilgi gizli tutulabilir; yargı denetimi, kamu gözetimi zorlaşır.

İfade özgürlüğü ve mahremiyet tehlikesi: İnsanlar sosyal medyada ne yazacağını düşünerek sansüre kaçabilir; mahremiyet etkilenir.

Minority Report ile Arasındaki Farklar

Filmde “precog” adlı psişik varlıklar geleceği birebir görebiliyor ve suç işlenmeden suçlular yakalanıyor. Gerçek dünya YZ’si ise geleceği “görmez”, yalnızca veri tabanlı olasılık sunar (kesinlik değil olasılık). Ayrıca filmdeki müdahale agresif ve bireye yönelik; gerçek sistemler daha çok gözetim ve önleyici adımlar içerir.

Sonuç

Milei hükümetinin AI temelli suç tahmin sisteminde kullanılan yöntemler:

Veri toplama – sosyal medya, kameralar, drone, finansal anomaliler.

Makine öğrenimiyle analiz – geçmiş suç verilerinden öngörü modeli oluşturulması

Riskin belirlenmesi ve müdahale – “yüksek olasılık” durumuna göre güvenlik önlemi

Ancak bunlar kesin suç öngörüsü değil, daha ziyade olasılıksal ve istatistiksel temellidir.

Bu sistemler, Spielberg’in filmindeki “kesinlik ve ön suçu durdurma” ima­sından farklı olarak, tahmine dayalı (predictive) ve soru işaretleriyle doludur.

“Azınlık Raporu” benzetmesi manşetlik dursa da, bugün mümkün olan şey aslında şunların bir karışımı: açık kaynak istihbaratı (OSINT), metin/görüntü analizi ve “hotspot” (yer-zaman) tahmini. “Bireylerin ileride suç işleyeceğini öngören mutlak bir kehanet” değil.

Arjantin Güvenlik Bakanlığı altında “Güvenliğe Uygulanan Yapay Zekâ Birimi” kuruldu. Resmî metin; açık sosyal ağların “siber devriyeyle” izlenmesi, gerçek zamanlı kamera analizi ve dron gözetimi; ayrıca “tarihsel suç verilerini makine öğrenmesi ile analiz ederek gelecekteki suçları tahmin etme” hedefini sayıyor. Yine “aranan kişileri yüz tanıma ile tespit” gibi görevler de var. Plan; gizlilik ve ifade özgürlüğü bakımından yoğun eleştiri alıyor.

Kişi-temelli risk puanı: “Şu kişi yakında suç işleyecek” iddiası. Literatürde hatalı pozitif/geri besleme döngüsü ve adalet sorunları nedeniyle en tartışmalı alandır.

Kısa sonuç

YZ burada erken uyarı ve iş yükü azaltma için işe yarayabilir; “gelecekte suçu işleyecek kişiyi sapasağlam bilme” iddiası ise bugün bilimsel/hukuki zeminde geçerlilik taşımıyor. Milei yönetiminin duyurduğu kapsamın sosyal medya gözetimi, gerçek zamanlı kamera analizi ve hotspot tahminine indirgenmesi teknik olarak mümkün; ama birey-temelli öngörüler yanlış alarmı yüksek, geri beslemeye açık ve hak ihlali riski taşıyor.