T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye Cumhuriyeti’nde sosyal güvenlik sisteminin uygulayıcısı olan resmi bir kurumdur. 2006 yılında çıkarılan 5502 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile kurulmuştur. Kurum, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), Emekli Sandığı (ES) ve Bağ-Kur’u (Türkiye’nin çeşitli meslek gruplarına mensup olan esnaf, çiftçi ve serbest meslek sahipleri) birleştirerek tek bir çatı altında toplamayı amaçlamıştır. Böylece Türkiye’de sosyal güvenlik alanında tek bir yapı oluşturulmuştur.

SGK’nın temel amacı, vatandaşların yaşlılık, engellilik, ölüm, iş kazası ve meslek hastalığı gibi durumlar için sosyal güvenlik haklarını sağlamak ve bu hakları korumaktır. Bu amaçla, çalışanların ve sigortalı olan diğer kesimlerin primlerini toplayarak sosyal güvenlik hizmetlerini finanse eder ve sağlar.

SGK’nın ana hedefi, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak ve vatandaşların refahını artırmaktır. Bu nedenle, SGK sürekli olarak mevcut sistemini gözden geçirir ve iyileştirmeler yapar. Ayrıca, SGK’nın hedefleri arasında sigortalıların iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilinçlendirilmesi, sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması ve sosyal yardımların etkin bir şekilde dağıtılması da yer almaktadır. Bu şekilde, SGK vatandaşların sosyal güvenlik haklarını korurken aynı zamanda onların yaşam kalitesini iyileştirmeyi hedefler.

SGK’nın bazı önemli görevleri şunlardır:

1. Ulusal kalkınma strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak ve bu politikaların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak: SGK, Türkiye’nin sosyal güvenlik politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasında önemli bir rol üstlenir. Ulusal kalkınma stratejileri ve politikaları doğrultusunda sosyal güvenlik politikalarını belirler ve bu politikaların sürekli olarak geliştirilmesi için çalışmalar yapar.
2. Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak: SGK, sosyal güvenlik kapsamında olan kişilere, hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgi verir ve bu hakların kullanılmasını ve yükümlülüklerin yerine getirilmesini kolaylaştırmak amacıyla hizmet sunar.
3. Sosyal güvenliğe ilişkin konularda uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak: SGK, uluslararası alanda sosyal güvenlikle ilgili gelişmeleri takip eder, Avrupa Birliği ve diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapar. Ayrıca, yabancı ülkelerle sosyal güvenlik sözleşmelerinin hazırlanması ve uygulanmasında görev alır.
4. Sosyal güvenlik alanında eğitim, araştırma ve danışmanlık faaliyetleri yapmak ve yaptırmak, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak: SGK, sosyal güvenlik konusunda eğitimler düzenler, araştırmalar yapar ve danışmanlık hizmetleri sunar. Ayrıca, kamu idareleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak için çaba harcar.
5. Mevzuat ile Kuruma verilen görevleri yapmak: SGK, Türkiye’deki sosyal güvenlikle ilgili mevzuat tarafından verilen görevleri yerine getirir. Bu kapsamda, prim tahakkuku, emeklilik ve sağlık hizmetleri gibi bir dizi görevi yürütür.

T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), vatandaşlara doğumundan ölümüne kadar ve hatta ölümünden sonra da hak sahiplerine sağlık, sigorta ve sosyal yardım alanlarında hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler, “Kaliteli, adil, kolay erişilebilir, insan odaklı hizmet veren, aktüeryal ve mali açıdan sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemini yürütmek ve geliştirmek” misyonu doğrultusunda sağlanmaktadır. SGK’nın hizmetleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Kısa Vadeli Sigorta Kolları:

1. Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Sigortalılara geçici iş göremezlik süresince günlük ödeme sağlanması.
2. Sürekli İş Göremezlik Geliri: Sigortalılara sürekli iş göremezlik durumunda gelir bağlanması.
3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Ölüm: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybeden sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması.
4. Kız Çocuklarına Evlenme Ödeneği: Gelir bağlanmış kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
5. Hastalık ve Analık Sigortası: Sigortalıya hastalık veya analık hallerine bağlı olarak iş göremezlik süresince günlük ödeme ve emzirme ödeneği.
6. Cenaze Ödeneği: Sigortalının veya emeklinin ölümü durumunda cenaze ödeneği verilmesi.
7. Askerlik ve Doğum Borçlanması: Askerlik ve doğum sürelerinin emeklilik primine sayılması hakkı.

Uzun Vadeli Sigorta Kolları:

1. Malullük Aylığı: Malul olan kişilere malullük aylığı bağlanması.
2. Yaşlılık Aylığı ve Toplan Ödeme: Yaşlılık sigortası kapsamında yaşlılık aylığı ve toplu ödeme sağlanması.
3. Ölüm Aylığı ve Cenaze Ödeneği: Ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm aylığı ve cenaze ödeneği verilmesi.

Genel Sağlık Sigortası:

1. Tıbbi Ürün ve Hizmetlerin Finansmanı: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere tıbbi ürün ve hizmetlerin finansmanının sağlanması.
2. Sağlık Hizmetleri Politikalarının Desteklenmesi: Genel sağlık sigortalıları ve hak sahiplerinin hastalıklardan korunması için kişisel koruyucu sağlık hizmetleri politikalarının desteklenmesi.
3. Bilgilendirme: Genel sağlık sigortalıları ve hak sahiplerinin hakları ve ödevleri konusunda her türlü iletişim araçlarıyla bilgilendirilmesi.

Bu hizmetler, SGK’nın 4 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 406. Maddesi uyarınca belirlenen Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Başkanlık organları tarafından yürütülmektedir. SGK’nın amacı, Türkiye’de sosyal güvenlik sistemini etkin bir şekilde yönetmek ve geliştirmek, vatandaşların sosyal güvencelerini sağlamak ve toplumun refah düzeyini artırmaktır.

Tarihçe

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarihçesi, insanların yaşamları boyunca çeşitli risklere maruz kaldığı ve bu risklerin ortadan kaldırılması veya etkilerinin azaltılması gerektiği ihtiyacından doğmuştur. Sosyal güvenlik, toplumun tüm bireylerinin ekonomik ve sosyal olarak güvence altına alınmasını amaçlayan bir sistemdir. Bu tür bir sisteme duyulan ihtiyaç, sanayi devrimi öncesinde yardım sandıkları, aile içi yardımlaşma ve dinsel nitelikli kurumlar tarafından sağlanıyordu.

Sanayi devrimiyle birlikte çalışma koşullarının kötüleşmesi, devletleri sosyal politika alanında koruyucu düzenlemeler yapmaya zorlamıştır. Alman devlet adamı Bismarck, 19. yüzyılın sonlarında işçi ve işveren primleriyle finanse edilen bir sosyal sigorta sistemi olan Almanya’daki sosyal sigorta sistemini oluşturarak önemli bir adım atmıştır. Bu sistemde hastalık, iş kazası, sakatlık ve yaşlılık sigortaları bulunuyordu. İngiltere’de de 1942’de yayımlanan “Beveridge Raporu” ile modern anlamda sosyal güvenlik sistemi başlamıştır.

Türkiye’de sosyal güvenlik uygulamaları Orta Asya, Anadolu Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine dayanır. Osmanlı Devleti’nde, işçi ve zanaatkârlar arasında dayanışmayı sağlayan teşkilatlar ve vakıf kurumları önemliydi. Ancak modern anlamda bir sosyal güvenlik sistemi Osmanlılarda geç kurulmuştur.

Türkiye’de modern sosyal güvenlik sistemi, 20. yüzyılın başlarında başlayarak çeşitli kanunlarla oluşturulmuştur. 1961 Anayasası sosyal güvenlik kavramını temel yasal terminolojiye taşımıştır. 1964’te Sosyal Sigortalar Kanunu, 1971’de Esnaf ve Sanatkârlar Sosyal Sigortalar Kurumu (Bağ-Kur) kurulmuştur.

2006 yılında yapılan sosyal güvenlik reformuyla Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) oluşturulmuş, İşçi Sigortaları Kurumu, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü ve Bağ-Kur Genel Müdürlüğü tek çatı altında toplanmıştır. Bu reformla tüm sigortalılar için eşit haklar ve yükümlülükler sağlanmıştır. 2008’de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510) kabul edilerek sağlık sigortası sistemi oluşturulmuştur.

SGK, vizyon olarak yenilikçi ve insan odaklı anlayışla topluma kaliteli hizmet sunan, sürdürülebilirliğini sağlamış ve saygın bir kurum olmayı hedeflemektedir. E-devlet uygulamasıyla vatandaşlara kolay, hızlı ve kaliteli hizmet sağlamak amacıyla çeşitli çalışmalar yürütmektedir.