Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Türkiye Cumhuriyeti’nde vergi idaresini ve tahsilatını yöneten bir kamu kurumudur. Temel amacı, ülkenin kamu hizmetlerini kesintisiz olarak sunabilmesi ve yatırım, üretim ve istihdamın artırılmasında temel kaynak olan vergilerin düzenli ve zamanında ödenmesini sağlamaktır. GİB, vergi mevzuatının uygulanması ve gelirlerin toplanması süreçlerinden sorumludur.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görevleri arasında aşağıdakiler bulunur:

1. Vergi Tahsilatı: Vergilerin zamanında ve doğru bir şekilde toplanması, gelirlerin bütçeye aktarılması ve kamu harcamalarının finansmanının sağlanması.
2. Vergi Denetimi: Mükelleflerin vergi beyanlarının doğruluğunu denetleyerek vergi kaçakçılığını ve vergi haksızlıklarını engellemek.
3. Mükellef Hakları ve Ödevleri Konusunda Bilgilendirme: Mükellefleri vergi konusunda bilgilendirmek ve doğru bilgilere hızlı bir şekilde ulaşmalarını sağlamak.
4. İnternet ve Mobil Uygulamalar: Mükelleflerin vergi işlemlerini kolaylaştırmak ve vergiye gönüllü uyumu artırmak için internet tabanlı hizmetler ve mobil uygulamalar geliştirmek.
5. İletişim ve Hizmet Kanalları: Vergi İletişim Merkezi (VİMER-189) gibi çağrı merkezleri ve diğer iletişim kanalları aracılığıyla mükelleflere bilgi verme, borç sorgulama, ihbar bildirimi alma gibi hizmetler sunmak.
6. Elektronik Vergi Beyannamesi ve Belge Düzeni: E-beyanname, e-tebligat, e-fatura, e-bilet, e-defter gibi elektronik belgeler ve beyannamelerin kullanımını teşvik etmek.
7. Mükellef Geri Bildirim Sistemi: Mükelleflerin memnuniyetini ve geri bildirimlerini alarak hizmet kalitesini artırmak.

GİB, vergi sistemini sürekli geliştirme ilkesiyle hareket eder ve teknolojik yenilikleri yakından takip ederek hizmetlerini sürekli olarak iyileştirir. Ayrıca, mükelleflerin görüş ve önerilerine önem verir ve yeni hizmet seçenekleri geliştirmek için kullanır. Bu şekilde, mükellef odaklı bir yaklaşımla vergi uyumunu artırmayı ve vergi gelirlerini maksimize etmeyi hedefler.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın teşkilat yapısı ve hizmet birimleri şunlardır:

Başkan: Gelir İdaresi Başkanı, kurumun genel yöneticisi ve en üst düzey sorumlusu olarak görev yapar.

Başkan Yardımcıları: Başkanın yardımcıları olarak, belirli alanlarda yetki ve sorumlulukları olan yöneticilerdir.

Hizmet Birimleri:

1. Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı: Gelir yönetimi ve vergi tahsilatı konularında çalışmalar yapan daire başkanlığı.
2. Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı: Mükelleflere yönelik hizmetlerin planlanması ve uygulanması ile ilgilenen daire başkanlığı.
3. Uygulama ve Veri Yönetimi Daire Başkanlığı: Gelir idaresi uygulama süreçlerinin yönetimi ve veri analizleri ile ilgilenen daire başkanlığı.
4. Tahsilat ve İhtilaflı İşler Daire Başkanlığı: Vergi tahsilat süreçleri ve ihtilaflı işlerin yönetimi ile ilgilenen daire başkanlığı.
5. Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığı: Vergi denetim süreçlerinin yönetimi ve uyum çalışmaları ile ilgilenen daire başkanlığı.
6. Gelir Bütçesi Daire Başkanlığı: Gelir idaresi bütçe yönetimi ve mali konulardaki çalışmaları yürüten daire başkanlığı.
7. Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Daire Başkanlığı: Avrupa Birliği ve diğer ülkelerle ilişkilerin yönetimi ve koordinasyonu ile ilgilenen daire başkanlığı.
8. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı: Kurum stratejilerinin oluşturulması ve geliştirilmesi ile ilgilenen daire başkanlığı.
9. Personel Daire Başkanlığı: Personel yönetimi ve insan kaynakları süreçlerinin yürütülmesi ile ilgilenen daire başkanlığı.
10. Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı: Kurumsal destek hizmetlerinin yönetimi ve koordinasyonu ile ilgilenen daire başkanlığı.

Diğer Hizmet Birimleri:

• Hukuk Müşavirliği: Kurumun hukuki konulardaki danışmanlık hizmetlerini yürüten birim.
• Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği: Kamuoyu ile iletişim ve basın ilişkileri çalışmalarını yürüten birim.
• İç Denetim Birimi Başkanlığı: Kurum içi denetim faaliyetlerini yürüten ve denetim raporları hazırlayan birim.

Tarihsel Gelişim

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın tarihi gelişimi, Osmanlı döneminden günümüze kadarki süreçte önemli evrimler geçirmiştir. İşte özgünleştirilmiş şekilde tarihi gelişimi:

1. Osmanlı Dönemi: Osmanlı İmparatorluğu’nda I. Murat döneminde ilk mali teşkilat kurulmuş, ancak tam anlamıyla bir Maliye Bakanlığı yoktu. Gelirlerin ve giderlerin artmasıyla bu yapı geliştirilmiş ve 1838’e kadar Maliye Bakanlığı resmi olarak kurulmamıştır.
2. 1838: Osmanlı İmparatorluğu’nda resmi bir Maliye Nezareti (Maliye Bakanlığı) kuruldu. Bu nezaretin altında çeşitli daireler faaliyet göstermekteydi ve bu dairelerden biri de Baş Vergisi veya Haraç Dairesi olarak adlandırılan ve bugünkü Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görevlerini yürüten bir daire bulunmaktaydı.
3. 1936: Avarız ve Bedel-i Nuzil Dairesi olarak başlayan gelir idaresi, Varidat Umum Müdürlüğü olarak adını değiştirdi.
4. 1942: Varidat Umum Müdürlüğü kaldırıldı ve Vasıtasız Vergiler ile Vasıtalı Vergiler Umum Müdürlükleri kuruldu.
5. 1946: Vasıtasız Vergiler ile Vasıtalı Vergiler Umum Müdürlükleri de kaldırılarak Gelirler Genel Müdürlüğü kuruldu.
6. 2005: 5345 sayılı kanunla gerçekleştirilen yeniden yapılanma sonucunda Gelirler Genel Müdürlüğü, Gelir İdaresi Başkanlığı’na dönüştürüldü. Yeniden yapılanma sürecinde gelir politikasını adalet ve tarafsızlıkla uygulamak, vergi ve diğer gelirleri en az maliyetle toplamak, mükelleflerin vergiye uyumunu sağlamak ve yükümlülüklerini kolaylaştırmak gibi temel amaçlar belirlendi.

Gelir İdaresi Başkanlığı, tarihi süreçte çeşitli isim değişiklikleri ve yapılanmalar geçirmiştir. Günümüzde, adalet, tarafsızlık, saydamlık, hesap verebilirlik ve mükellef odaklılık ilkelerine bağlı olarak hizmet sunan önemli bir kamu kuruluşudur. Vergi politikasını etkin bir şekilde uygulayarak ülkenin ekonomik faaliyetlerine ve kamu hizmetlerine katkıda bulunmayı hedeflemektedir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ve ilgili kurumların mevzuatına dair çeşitli düzenlemeler GİB’in teşkilat yapısı, personel yönetimi, vergi uygulamaları ve diğer işleyişine dair belirli yönetmelik, kararname ve mevzuatlarının bazıları şunlardır:

1. 5345 SAYILI GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İLE İLGİLİ BAZI DÜZENLEMELER HAKKINDA KANUN: Gelir İdaresi Başkanlığı’na ilişkin düzenlemeleri içeren kanun.
2. BAKANLIKLARA BAĞLI, İLGİLİ, İLİŞKİLİ KURUM VE KURULUŞLAR İLE DİĞER KURUM VE KURULUŞLARIN TEŞKİLATI HAKKINDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ: İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilat yapısına dair düzenlemeleri içeren kararname.
3. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI SİCİL AMİRLERİ YÖNETMELİĞİ: Gelir İdaresi Başkanlığı sicil amirlerinin görevleri ve çalışma esaslarına dair yönetmelik.
4. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI DİSİPLİN AMİRLERİ YÖNETMELİĞİ: Gelir İdaresi Başkanlığı disiplin amirlerinin görevleri ve çalışma esaslarına dair yönetmelik.
5. VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIKLARININ KURULUŞ VE GÖREV YÖNETMELİĞİ: Vergi dairelerinin teşkilat yapısı ve görevlerine dair yönetmelik.
6. VERGİ KONSEYİ YÖNETMELİĞİ: Vergi Konseyi’nin görevleri ve çalışma esaslarına dair yönetmelik.
7. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI PERSONELİ YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ: Gelir İdaresi Başkanlığı personelinin yer değiştirme süreçleri ve esaslarına dair yönetmelik.
8. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI (A) GRUBU KADROLARINA GİRİŞ SINAVLARININ DUYURULMASI, SINAVLARA BAŞVURULAR İLE ATAMADA İSTENECEK BELGELERE İLİŞKİN YÖNETMELİK: (A) grubu kadrolara giriş sınavları ve atama süreçlerine dair yönetmelik.

Bu mevzuat, GİB ve ilgili kurumların faaliyetlerine ve işleyişine ilişkin çeşitli düzenlemeleri kapsar ve kurumların etkin bir şekilde çalışmasını sağlayacak temel kılavuzları içerir.

Gelir İdaresi Başkanları ve görev süreleri şu şekildedir:

1. Osman ARIOĞLU: 17/05/2005 – 16/11/2007
2. Mehmet Akif ULUSOY: 16/11/2007 – 16/03/2009
3. Mehmet KİLCİ: 16/03/2009 – 05/05/2014
4. Adnan ERTÜRK: 05/05/2014 – 23/06/2018 (vefat)
5. Necmi KESKİNSOY (Vekaleten): 25/06/2018 – 07/01/2019
6. Bekir BAYRAKDAR: 07/01/2019 – (güncel olarak devam eden dönem)